*

Σκέψου τον εαυτό σου ως… θύμα της διγλωσσίας σου: από τη μια η γλώσσα των πραγμάτων, όσα σου υποβάλλει η εσωτερική σου φωνή, κι από την άλλη η γλώσσα της προσέγγισης των άλλων (θέατρο θα πει, καταρχήν και εν τέλει, συνάντηση με τους άλλους), η εξωστρεφής γλώσσα της συνεννόησης. Είσαι το δαχτυλίδι του αρραβώνα των δύο. Χρυσό ή τενεκεδένιο, φαίνεται κάθε φορά στο έργο.

*

Παρατήρησε επίμονα. Άκου προσεκτικά. Το βράδυ, θα σε πάρει ο ύπνος παραμιλώνοντας, προσπαθώντας να συμπληρώσεις τα κενά όσων είδες και άκουσες. Στο παραμιλητό σου (ίσως) κρύβεται μια ιστορία που θες να πεις.

*

Πρώτ’ απ’ όλα σιωπή. Μετά φωνές, σχεδόν εκβιαστικές. Κάποια λόγια βιαστικά σημειωμένα. Ύστερα οι φωνές πολλαπλασιάζονται. Φλερτάρεις με την τρέλα, παρ’ το απόφαση.

*

Σκέψου τους χαρακτήρες σου: ποιες είναι οι εμμονές τους; Τι βλέπεις όταν ανοίγεις αιφνιδιαστικά το ψυγείο τους; Πώς πίνουν τον καφέ τους; Τι τραγουδάνε στο μπάνιο τους; Μήπως είναι αριστερόχειρες; Πώς τα πάνε με τα ζώα; Πότε έκαναν έρωτα για τελευταία φορά; Τι βλέπουν στον ύπνο τους; Τους αρέσει το αμερικάνικο σινεμά ή πίνουν νερό στο όνομα του Μπέργκμαν; Είναι χορτοφάγοι ή δεν αφήνουν κοψίδι όρθιο; … Μετά, βάφτισέ τους. Το όνομά τους θα πρέπει να μας υποψιάζει για τις απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσεις και σ’ άλλες τόσες. (ένας Θεός ξέρει πώς γίνεται αυτό. Αλλά γίνεται!).

*

Ψηλάφισε τα τραύματά τους. Τη ρωγμή στο βλέμμα τους. Πού –ή ποιον-, στ’ αλήθεια, κοιτάζουν; Δείξε τι νιώθουν αλλά πράττοντας. Ακόμα και ακίνητοι, πρέπει να δρουν.

*

Υπάρχει ένα πριν κι ένα μετά το έργο. Πού ήταν όλοι αυτοί; Πού θα βρεθούν μετά το σκοτάδι του φινάλε; Μάθε. Επίσης: τσέκαρε ανά πάσα στιγμή που βρίσκεται ο ήρωάς σου, όταν δεν είναι παρών στη σκηνή. Μπορεί, εκείνη την ώρα, να αποκαλυφθεί ότι κάνει κάτι τόσο ενδιαφέρον που να σου ανατρέψει όλο το πλάνο. Είναι πιο μάγκας από σένα. Υποκλίσου.

*

Κάποιοι επείγονται να διαδώσουν ένα μυστικό. Κάποιοι άλλοι αντιδρούν στο άκουσμά του. Στο τέλος, όλοι έχουν κλονιστεί, μετατοπιστεί, αλλάξει. Αυτή η διαδρομή τους κάνει γοητευτικούς, καμιά φορά και ερωτεύσιμους. Και για τον θεατή σου και για σένα.

*

Γράφεις. Δεν κηρύττεις, δεν καταγγέλλεις, δεν διδάσκεις, δε νουθετείς, δεν εξηγείς, δεν περιγράφεις. Γράφεις. Ξανά και ξανά.

*

Κάθε έργο είναι κι ένα θρίλερ. Κάποιος/κάποιοι ψάχνουν. Όχι τον δολοφόνο. Τη σκιά ενός παλιού «εγκλήματος». Αναίμακτου, στις περισσότερες περιπτώσεις. Όλοι κινδυνεύουν από τις συνέπειές του. Έχουν δεν έχουν συναίσθηση αυτού του κινδύνου. Ο θεατής πρέπει να παρακολουθεί σαν ντετέκτιβ. Κάνε τον να φάει τα νύχια του απ’ την αγωνία. (Δεν επιτρέπεται να φας τίποτ’ άλλο στο θέατρο.)

*

Οικονομία, οικονομία! Δηλαδή: πολλά λόγια πεταμένα, πολλά κοψίματα. Αλλά να μη φαίνονται οι ραφές.

*

Και παίζεις και σκηνοθετείς γράφοντας. Πρέπει να είσαι πολύ καλός και στα δύο. Βεβαίως, η σχέση σου, τόσο με την υποκριτική όσο και με τη σκηνοθεσία, θα πρέπει να τελειώνει μόλις βάλεις την τελεία στο κείμενό σου. Αναλαμβάνουν άλλοι.

*

Η σημασία της παύσης. Μετά, ό,τι λέγεται πρέπει να είναι πυκνό, να ξεβολεύονται όλοι. Σαν την πέτρα στα νερά. ας πούμε. Στους κύκλους της σχηματίζεται η συνέχεια της ιστορίας.

*

Γράψε το έργο μια φορά. Μετά, ξέχασέ το. Ξαναθυμήσου το μετά από καιρό. Πιάσ’ το απ’ την αρχή. Άλλαξέ το. Ξαναξέχνα το. Αυτή η διαδικασία μπορεί να επαναλαμβάνεται χρόνια. Κάποια στιγμή, το έργο θα σου πει «Παράτα με, τέλειωσα!».

*

Άσε χώρο για ανορθόδοξες συμπεριφορές, παράδοξες ατάκες, αψυχολόγητες αντιδράσεις, παράλογα ξεσπάσματα. Έτσι είμαστε όλοι, γιατί όχι κι οι ήρωές σου; Και πάντα υπάρχει μια αιτία στον καθένα. Ψάξ’ την.

*

Δεν χρειάζεται να μιλάνε όλοι. Κυρίως, δεν χρειάζεται να φλυαρούν ακατάπαυστα.

*

Όσο περιμένεις την έμπνευση, αυτό που θες να γράψεις στεγνώνει.

*

Διάλογοι άμεσοι, ευθύβολοι, ευκρινείς. Δηλαδή, αμφίσημοι και κρυπτικοί. Όπως οι διάλογοι όλων μας.

*

Μην προσπαθήσεις ποτέ να εξηγήσεις ή να αναλύσεις αυτό που έγραψες. Αυτό είναι δουλειά αλλονών. Δουλειά σου είναι να τους δυσκολέψεις.

*

Ξαναδιάβασε το έργο σου σκηνή σκηνή, σαν λαθραναγνώστης. Αδημονώντας να δεις «πού το πάει αυτός ο κερατάς…» (εσύ είσαι «αυτός ο κερατάς»).