Υλικό 21ου αιώνα

Ένα πολύ αντιπροσωπευτικό, ποιοτικά και ποσοτικά,  δείγμα της ελληνικής δραματουργίας του 21ου αιώνα αποτελεί το θεατρικό έργο του Ανδρέα Φλουράκη, το οποίο δρομολογήθηκε ταυτόχρονα με τις αρχές της νέας χιλιετίας και εξελίσσεται μαζί της, επί χάρτου και επί σκηνής. Αναθρεμμένος και μορφωμένος στις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα, ο Ανδρέας Φλουράκης αρχίζει στην ώριμη νεότητά του να τροφοδοτεί σταθερά και ακατάπαυστα, από το 2001 και μέχρι σήμερα, το θεατρικό τοπίο με έργα ποικίλης μορφής (πολυπρόσωπα, ολιγοπρόσωπα, μονόπρακτα, πολύπρακτα ή διαμοιρασμένα σε πολλές σκηνικές μικρο-ακολουθίες, μονοδράματα, με αναλυτικές, ελάχιστες ή ανύπαρκτες σκηνικές οδηγίες), ποικίλης θεματικής (οικογενειακές, ερωτικές, κοινωνικές, επαγγελματικές, πολιτικές, υπαρξιακές, μεταφυσικές συνθήκες και σχέσεις), ποικίλης ειδητικής υφής (υπαρξιστικό δράμα, σουρεαλιστικό δράμα, μαύρη κωμωδία, σατιρική ηθογραφία, παρωδία, θέατρο του παραλόγου, εσωτερικός μονόλογος, site-specific θέατρο, μουσική σπονδυλωτή σύνθεση), αλλά και ποικίλης γλωσσικής, εκδοτικής και θεατρικής ταυτότητας (έργα μόνο εκδομένα, έργα μόνο παρασταθέντα, έργα εκδοθέντα και παρασταθέντα, έργα μόνο παρουσιασμένα στο εξωτερικό, έργα γραμμένα εξαρχής στα αγγλικά, έργα βραβευμένα, έργα τελειωμένα από καιρό, αλλά σε λανθάνουσα αναμονή της μελλοντικής εκδοτικής ή/και σκηνικής δημοσιοποίησής τους).

Στο μεταίχμιο των δύο χιλιετιών, όπου η μεταδραματικότητα και ο μεταμοντερνισμός έχουν –με την αναπόφευκτη μεγάλη καθυστέρηση σε σχέση με το «εκεί και τότε» της γένεσής τους—  εμφιλοχωρήσει και αφομοιωθεί εν πολλοίς στο ελληνικό θεατρικό «εδώ και τώρα», ανατρέποντας τις παραδοσιακές δραματουργικές και σκηνοθετικές συντεταγμένες του, ο Ανδρέας Φλουράκης –πολύ αυτονόητα, χαμηλόφωνα και διακριτικά— συμμειγνύει στο έργο του ένα πλήθος από διαφορετικές, παρελθούσες και τρέχουσες, θεατρικές επιρροές και καλλιτεχνικές προσμείξεις. Με σπουδές κινηματογράφου και θεατρικής γραφής, την οποία διδάσκει κατά καιρούς και ο ίδιος, με εμπειρία και άσκηση στο λόγο της πεζογραφίας και κυρίως της ποίησης, με σπουδές και παραμονές σε πανεπιστήμια και θεατρικούς οργανισμούς του εξωτερικού, ο συγγραφέας ακροβατεί και ισορροπεί ανάμεσα σε διαφορετικά είδη του Λόγου και της Τέχνης. Πότε ανώνυμα, πότε επώνυμα και πότε μυθικής δημοτικότητας· εντοπισμένα σε τόπους και χρόνους πότε επίμονα ουδέτερους και αφαιρετικούς και πότε σχολαστικά και ρεαλιστικά προσδιορισμένους· πότε αιωρούμενα μοναχικά  επί σκηνής και πότε πλαισιωμένα ασφυκτικά από τους οικείους τους· πότε αντλημένα ρητά από τον λογοτεχνικό μύθο και πότε ανεξαρτητοποιημένα από σαφείς υπερκειμενικές δεσμεύσεις, πότε με τρόπο εντελώς αφαιρετικό και εννοιολογικό κατασκευασμένα και πότε με τρόπο σχολαστικό περιγεγραμμένα, τα δραματικά πρόσωπα του Ανδρέα Φλουράκη ταλαντεύονται συνεχώς και αμφίδρομα: από τη ρεαλιστική και αναλυτική καθημερινή γλώσσα στην ελλειπτική και υπαινικτική ποίηση, από το πολιτικό και κοινωνικό σχόλιο στην οικογενειακή και ερωτική θεματική, από τον τρυφερό και ρομαντικό λυρισμό στην ακραία, λεκτική και πραξιακή ωμότητα, από το αληθοφανές και το πιθανό στο υπερφυσικό και το παράλογο, από την αθωότητα και την τρυφερότητα στη διαστροφή και τον κυνισμό, από την κοινωνική προσαρμογή στην αντισυμβατική ανατροπή, από την κυριολεξία στην ειρωνεία, από τη σοβαρότητα στο παίγνιο, από το δράμα στην κωμωδία.

Χάρη και μέσα από τον συγκρητισμό της, η γραφή του Ανδρέα Φλουράκη, είτε απευθύνεται σε ένα παγκοσμιοποιημένο κοινό (π.χ. Atreides, End, Antelopes, Κάσσυ) είτε σε ένα πιο εθνικά σηματοδοτημένο ελληνικό κοινό (π.χ. Ελληνική Κουζίνα, Ασκήσεις για γερά γόνατα) δεν ευνοεί τις εύκολες ταυτίσεις καθώς διανοίγεται σε ένα μεγάλο εύρος επιπέδων σήμανσης και συντεταγμένων πρόσληψης. Για τον λόγο αυτό, πολλά θεατρικά έργα του μεταφράστηκαν –αν δεν γράφτηκαν εξαρχής— στα αγγλικά από τον ίδιο τον συγγραφέα ή μεταφράστηκαν από άλλους, Έλληνες και ξένους, συνεργάτες στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, ισπανικά, τουρκικά, ρουμανικά, πολωνικά και φινλανδικά. Η πολυσυλλεκτική υφή αλλά και η πολυφωνική απεύθυνση της δραματουργίας του Φλουράκη εξηγεί ενδεχομένως επιπρόσθετα το γεγονός ότι πολλά από τα θεατρικά έργα του έχουν παιχθεί ως κανονικές θεατρικές παραγωγές ή έχουν παρουσιαστεί, εξ ολοκλήρου ή αποσπασματικά, στο πλαίσιο αναλογίων-readings ή script-in-hand-performances, μία ή περισσότερες φορές, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό: Θέατρο του Νότου/Αμόρε, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρόδου, Θέατρο της Άνοιξης, Θέατρο Άλεκτον, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, Θέατρο Επί Κολωνώ, Εθνικό Θέατρο-Αναλόγιο, ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών, 104 Κέντρο Λόγου και Τέχνης, Θέατρο Βαφείο-Λάκης Καραλής, Θέατρο Τζένη Καρέζη – 24 Hour Play Athens, Murphy Hall,  Inge Theatre (Kάνσας), Tristan Bates, Royal Court Theatre, Gate Theatre, Embassy Theatre (Λονδίνο), West Yorkshire Playhouse (Ληντς) Hidden Hills (Λος Άντζελες), Queens Theatre in the Park (Νέα Υόρκη) Arama Tiyatosu Theatre (Κωνσταντινούπολη), Bibliothèque Denis Diderot (Παρίσι),  Korjaamo Culture Factory, Kalliolan teatterin  (Ελσίνκι), Φεστιβάλ Intercity (Ιταλία).

Το θεατρικό έργο του Ανδρέα Φλουράκη έχει στη μεγάλη έκτασή του εκδοθεί και παρουσιαστεί επί σκηνής, έχει τροφοδοτήσει ήδη τον κριτικό και ακαδημαϊκό θεατρολογικό προβληματισμό (ένας από τους ελάχιστους εν ζωή και εν πλήρη ακμή συγγραφείς, για τους οποίους έχει ήδη δημοσιευτεί θεατρολογική μονογραφία: Βαρβάρα Νταλιάνη, Υλικό Θέατρου. Μελέτη στη δραματουργία του Ανδρέα Φλουράκη, Εκδόσεις Άπαρσις, Αθήνα, 2014), έχει κερδίσει καλλιτεχνικές και θεσμικές διακρίσεις του (το 2002 υποτροφία από το Βρετανικό Συμβούλιο για το Royal Court International Residency· το 2003 διάκριση στο διαγωνισμό μονοπράκτων του Θεάτρου Τέχνης· το 2004 υποτροφία από το Ίδρυμα Fulbright· το 2006 επιλογή του έργου του Αντιλόπες ως ενός από τα δεκαέξι καλύτερα θεατρικά της Ευρώπης στο πρόγραμμα JANUS· το 2008 βράβευση στον διαγωνισμό συγγραφής μονόπρακτου θεατρικού έργου που οργάνωσε το Διεθνές Κέντρο Λογοτεχνών και Μεταφραστών Ρόδου σε συνεργασία με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Ρόδου, καθώς και στον διεθνή Διαγωνισμό Μονοδράματος 2006-2008 των UNESCO-Ι.Τ.Ι.· το 2014 επιλογή του έργου του Ασκήσεις Για Γερά Γόνατα στο ευρωπαϊκό δίκτυο μετάφρασης θεατρικών έργων Eurodram).

Όλες οι παραπάνω «επιτυχίες», που συσσωρεύονται με σταθερή πλέον συχνότητα, δεν έχουν ευτυχώς αμβλύνει τον παιγνιώδη χαρακτήρα τόσο του ίδιου του συγγραφέα όσο και του θεατρικού έργου του, το οποίο συχνά αποτελεί καρπό αντανακλαστικής και αυτοματικής, θα λέγαμε, άσκησης σε άτυπα ή τυπικά «διαγωνιστικά» πλαίσια για να γνωρίσει μια εκ των υστέρων επανεπεξεργασία και επέκταση πριν από την τελική έκδοσή του. Ο θεατρικός συγγραφέας δεν ακολουθεί κάποιο δραματουργικό «πρόγραμμα» και κάθε νέα πρότασή του είναι και μια νέα δοκιμή του σε διαφορετικά και απρόσμενα θεματικά και μορφολογικά πεδία, στα οποία δίνει την εντύπωση ότι ενσκήπτει με τη χαρά και τον ενθουσιασμό ενός μικρού παιδιού, που παίζει με τις λέξεις, τα πράγματα, τους ανθρώπους και τους κοινωνικούς ρόλους, δοκιμάζοντας τις επιτελεστικές δυνατότητές τους και, μαζί, τα όρια της αυθεντικότητας και της απατηλότητάς τους. Ως τέτοιου είδους «παίγνια», τα θεατρικά έργα του Ανδρέα Φλουράκη συχνά αφήνουν ένα αίσθημα ανεκπλήρωτου σε ό,τι αφορά τη συνολική δραματουργική και ιδεολογική τους πρόταση. Αυτή η αίσθηση του ανεκπλήρωτου είναι, σε αντιστάθμισμα, το μεγάλο τους πλεονέκτημα: το δραματουργικό πεδίο παραδίδεται με απόλυτη εμπιστοσύνη και αυταπάρνηση στη δικαιοδοσία της δημιουργικής φαντασίας και της επινοητικής παρέμβασης του σκηνοθέτη, που καλείται να καλύψει τα ανείπωτα και τα υπονοοούμενα, να γεφυρώσει τις ταχέως εναλλασσόμενες σκηνές είτε της επί σκηνής παριστάμενης είτε της αφηγηματικής δράσης, να σηματοδοτήσει, αν σηματοδοτήσει, το «ανοιχτό» συνήθως τέλος. Το έργο του Ανδρέα Φλουράκη αποτελεί ένα «ζωντανό» υλικό θεάτρου, που, χωρίς να αρνείται τις αξιώσεις και τις προδιαγραφές της πιο παραδοσιακής δραματουργίας, αφήνει συνήθως πάρα πολλές ρωγμές για να εισβάλει η σκηνοθετική πρωτοβουλία, φέροντας ενδογενώς και προσβλέποντας απεγνωσμένα στη σκηνική του, μετα-δραματική και θεατρική ολοκλήρωση. Ως εκ τούτου, όχι μόνο ο συγγραφέας έχει έναν πολύ μακρύ δημιουργικό δρόμο μπροστά του, για να μας κομίσει και άλλες δραματικές προτάσεις του, αλλά και το ήδη υπάρχον δραματικό υλικό του έχει έναν πολύ μακρύ δημιουργικό δρόμο μπροστά του, για να μας κομίσει και νέες σκηνοθετικές εκπληρώσεις του.