Του Δημήτρη Τσατσούλη

Ένα πολύτιμο κράμα ρομαντισμού, σουρεαλισμού και θεάτρου του παραλόγου που διαρρηγνύει τα συνήθη πλαίσια της ελληνικής δραματουργίας είναι το πρόσφατο έργο του Μιχάλη Βιρβιδάκη, αφιερωμένο στη μνήμη του Λευτέρη Βογιατζή για του οποίου την ιδιάζουσα σκηνική γραφή προοριζόταν.

Ταυτόχρονα, ένα έργο ελληνικό, καθώς ο λόγος του είναι διάχυτος από το ελληνικό παραθαλάσσιο τοπίο, το αυγουστιάτικο σούρουπο, τα προϊόντα της θάλασσας, τους αόρατους εκδρομείς αλλά και φευγαλέες αναφορές στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα ή στην αρχαία, με αφορμή τα ονόματα των δύο συνδιαλεγόμενων λουομένων: Σοφοκλής και Ευριπίδης. Υπόγειο χιούμορ, λεπτές αποχρώσεις ειρωνείας, διασκελισμοί του λόγου, διάλογοι που εκκινούν από τυχαίες λεπτομέρειες και δεν οδηγούν πουθενά ή καταλήγουν να αναλύουν με τρόπο αυθαίρετο στην εξέλιξή τους βαθιά φιλοσοφικά περί ύπαρξης ζητήματα. Και, κυρίως, ιστορίες που αρχίζουν, αναπτύσσονται, μοιάζουν να οδηγούν σε καίριες αποκαλύψεις αλλά σταματούν χωρίς να ολοκληρωθούν ενώ έχουν καταναλωθεί σε παράπλευρες λεπτομέρειες ή αφηγηματικές λοξοδρομήσεις, ρηματοποιημένες μικρο-ιστορίες εγκιβωτισμένες στο άρρητο μιας μακρο-αφήγησης που μένει μετέωρη.

Ως σκηνικό έχει κατασκευαστεί ένα «κουτί» που αναπτύσσεται σε τρία άνισα επίπεδα, επιζωγραφισμένο με θαλάσσια κύματα και σύννεφα στο βάθος, εν είδει λαϊκής ζωγραφιάς. Ένα κουτί που θυμίζει σκηνή κουκλοθεάτρου (σκηνογραφία του Περικλή Πραβήτα) πλαισιωμένου από ριντώ και φωτισμένου με σχεδόν παραμυθικές αποχρώσεις του χάλκινου κίτρινου του αυγουστιάτικου απομεσήμερου που υποχωρεί κάτω από τις φωτοσκιάσεις του ηλιοβασιλέματος από την Χριστίνα Θανάσουλα. Εντός του, τα δύο αντρικά πρόσωπα βουτούν ή πλατσουρίζουν στα ρηχά υποτιθέμενα νερά συνομιλώντας. Παράπλευρα της σκηνικής κατασκευής η σύζυγος του Ευριπίδη Περίανδρου, η Ευλαμπία, λιάζεται σε μια πολυθρόνα και κατά καιρούς σπάζει τους διαλόγους με ανάλαφρα τραγούδια σε στίχους του συγγραφέα και μουσική Κώστα Δαλακούρα, προσφέροντας ανάσες-παύσεις στους διαλόγους των αντρών. Χαρακτηριστικά ολόσωμα αντρικά μαγιό μιας άλλης εποχής - και εικαστικών αναφορών- που σχεδίασε η Δήμητρα Λιάκουρα προσδίδουν ιδιαιτερότητα στα δύο πρόσωπα, τοποθετώντας τα σε ένα παράδοξο χρονικό αλλού- σε τοπία μνήμης που γεννούν επιχρωματισμένες φωτογραφίες άλλων εποχών.

Οι συν-σκηνοθέτες Γιάννης Σκουρλέτης και Ηλέκτρα Ελληνικιώτη εντόπισαν στο κείμενο την έμφυτη μουσικότητα και δίδαξαν τους σωστούς ρυθμούς διατηρώντας την παραδοξότητα του έργου, το μη αποκαλυπτόμενο μυστικό του, κάτι σαν ονειροφαντασία ενός καλοκαιριάτικου δειλινού, και κατέστησαν απόλυτα δημιουργική τη συνύπαρξη δύο διαφορετικής φύσης και υποκριτικών εργαλείων ηθοποιούς, όπως άλλωστε διαφορετικοί είναι οι δύο τυχαία συναπαντώμενοι στην παραλία άντρες: ο Κώστας Κουτσολέλος (Σοφοκλής Ποθουλάκης) καταθέτει την χαρακτηριστική έκπληξη στην εκφορά του λόγου και στις γραμμές του προσώπου, σαν κάτι μόλις να ανακαλύπτεται και να τυγχάνει αβέβαιης έκβασης, σαν μια εκφραστική και σωματική απορία να διατρέχει την κάθε βεβαιότητα που κατατίθεται στους διαλόγους, μέσω των στάσεων, των χειρονομιών. Από την άλλη, ο Θάνος Σαμαράς, με πλήρη αποστασιοποίηση απέναντι στα λεγόμενά του, συνοδεύει τον καταιγισμό πολυτονικού λόγου του με μια χορογραφία των χεριών του που λειτουργεί ως δεύτερη, παράπλευρη γλώσσα των όσων λέει σε έναν ρόλο που αναδεικνύει αλλά και επιζητεί όσο κανείς από όσους υποδύθηκε στο παρελθόν τη χαρακτηριστική υποκριτική του.

Δύο αντιθετικοί αλλά συμπληρωματικοί ρόλοι-λόγοι που αυτο-εκπλήσσονται όταν διασταυρώνονται πριν ακολουθήσει και πάλι ο καθένας την δική του υποκριτική λογική. Δύο ιδανικοί ερμηνευτές του συγκεκριμένου έργου καθώς διαθέτουν τη βαθύτερη ποιότητα να καθιστούν βίωμα και ζωτική ενέργεια τις λέξεις που εκφέρουν. Να ακουμπούν τη σάρκα του λόγου.

Δίπλα τους, οι σύντομες παρεμβάσεις της Ευλαμπίας αποκτούν μια χαλαρή διάθεση μέσα από την περισσότερο παιγνιώδη ερμηνεία της Νάνσυς Μπούκλη.

Είναι εντυπωσιακό ότι σε ένα αφαιρετικό, ως επί το πλείστον, κείμενο ο λόγος ακούγεται από τους ηθοποιούς σαφής και καθάριος, η κάθε φράση αποτελεί μια νέα πρόκληση και το κείμενο αποκτά την πλήρη του διαύγεια και το ανατρεπτικό του παιγνιώδες διατηρώντας αλώβητη την κρυπτικότητά του.

Μια παράσταση που αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο ένα σπάνιο νεοελληνικό κείμενο και υποκρύπτει πολλή δουλειά εκ μέρους όλων των συντελεστών της.