της Ειρήνης Μουντράκη

Ο Γιάννης Κωσταρής σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και παρακολούθησε μεταξύ άλλων σεμινάρια υποκριτικής στη Νέα Υόρκη (HBC Studio – Jack Eppler’s Private Vocal Studio). Το 2011 ίδρυσε τον χώρο έκφρασης και τεχνών Zp87 και εκεί παρουσιάζει την μουσικοθεατρική παράσταση που έγραψε Passport Project, μια αφήγηση, με ένα μπάσο και μια φωνή, της ιστορίας του ταξιδιού ενός πρόσφυγα. Η παράσταση, που αποδείχθηκε εξαιρετικά προφητική, ξεκίνησε την πορεία της από το 2012, παρουσιάστηκε με επιτυχία στον χώρο Zp87 και σε φεστιβάλ ενώ τώρα επιστρέφει για δύο μόνο παραστάσεις με τη συμμετοχή του σημαντικού μουσικού Αποστόλη Καλτσά. Μια παράσταση για την οδυνηρή περιπέτεια της ύπαρξης σε έναν κόσμο που αποδεικνύεται αφιλόξενος και μια ωδή για τους ανθρώπους που καταλήγουν δίχως πατρίδα, κυριολεκτικά ή μη.

Παρουσιάζετε την παράσταση passport project τα τελευταία τρία χρόνια. Πρόκειται για την αφήγηση μια ιστορίας του ταξιδιού ενός πρόσφυγα μέσα από κείμενα και τραγούδια. Ποιοι ήταν οι στόχοι σας και πως αυτοί και οι προθέσεις σας αναδιαμορφώθηκαν (εάν αναδιαμορφώθηκαν) με την όξυνση του προσφυγικού ζητήματος τους τελευταίους μήνες;

Σε γενικές γραμμές είχαμε θέσει εξαρχής το θέμα πολύ συνολικά προσπαθώντας να αναδείξουμε τόσο την ανθρωπιστική, όσο και την πολιτική του διάσταση. Είναι γεγονός ωστόσο, όπως πολύ εύστοχα ρωτάτε, ότι υπήρξε μια αναδιαμόρφωση στόχων και προθέσεων μιας και άλλαξαν δραματικά τα πράγματα. Σε νέα κείμενα και τραγούδια που προστέθηκαν προσπαθήσαμε να διερευνήσουμε και να φωτίσουμε τη σχέση του κυνηγημένου με αυτόν που τον υποδέχεται, τη σχέση του άπατρι με αυτόν που έχει πατρίδα, τη σχέση και τη δυναμική που αναπτύσσεται ανάμεσα σε αυτόν που ζητάει κι αυτόν που καλείται να δώσει.

Τι εισπράξατε από το κοινό τα προηγούμενα χρόνια;

Εισπράξαμε μεγάλη δεκτικότητα και συγκίνηση γύρω απ’ το θέμα αλλά και τον τρόπο που το παρουσιάσαμε. Περισσότερο με ερωτήματα από σκηνής παρά με συνθήματα. Γι’ αυτό και η παράσταση τράβηξε τόσο καιρό. Απ’ την άλλη υπήρχαν και φορές που είδαμε διαφωνίες και ενστάσεις. Όταν παρουσιάζεις ένα τόσο λεπτό και περίπλοκο θέμα όλα είναι μέσα στο πρόγραμμα.

Η παράσταση βασίζεται σε μία σύνθεση ετερόκλητων κειμένων με κοινό άξονα τη θεματική της προσφυγιάς. Ποιες είναι οι δραματουργικές προκλήσεις που αντιμετωπίσατε ώστε να αποτελέσει το σύνολο των κειμένων μια ενιαία παράσταση;

Η δραματουργική πρόκληση σε ένα τέτοιο εγχείρημα είναι μεγάλη. Είναι  δύσκολο να προσπαθήσεις να βγάλεις μια πραγματική αφήγηση μέσα από τραγούδια. Συνήθως οι μουσικές παραστάσεις δεν είναι τίποτα άλλο παρά σκόρπια τραγούδια στη σειρά. Για να αποφύγουμε κάτι τέτοιο και να δώσουμε στην ιστορία πραγματική συνοχή χρησιμοποιήσαμε τα κείμενα ως αρμούς, ως συνδετικούς κρίκους, φτιάχνοντας στην ουσία μικρά μουσικοθεατρικά μονόπρακτα όπου το καθένα έχει την αυτονομία του και παράλληλα ενώνεται με το επόμενο. Σε αυτό βέβαια έπαιξε καταλυτικό ρόλο και η σκηνοθεσία που με λιτό και αφαιρετικό  τρόπο, μέσα από τη εύστοχη χρήση των ελάχιστων σκηνικών αντικειμένων και των φώτων, έδωσε την κατάλληλη ενότητα και ροή.

Πως βλέπετε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι Έλληνες στις ανάγκες που προκύπτουν σε σχέση με το προσφυγικό ζήτημα σήμερα;

Σε γενικές γραμμές ο απλός κόσμος στα νησιά στάθηκε φιλόξενος για τους πρόσφυγες. Υπάρχουν βέβαια και οι εθνικιστές και ρατσιστές, όπως παντού, και εδώ έρχεται ο ρόλος της τέχνης ο οποίος είναι να κατευνάζει  και να ευαισθητοποιεί

Το passport project είναι μια παράσταση για τα όρια της ανθρώπινης ελευθερίας. Τι ή ποιος πιστεύετε ότι ορίζει ή περιορίζει τα όρια αυτά;

Τα όρια τα βάζει πάντα η εκάστοτε εξουσία, θρησκευτική ή πολιτική για να μπορεί να μανιπιουλάρει και να εκμεταλλεύεται τις μάζες. Τώρα τα όρια που εμείς οι ίδιοι πρέπει να βάζουμε στον εαυτό μας ακριβώς για να μην απειλούμε την ελευθερία του διπλανού, αυτό  είναι μια άλλη υπόθεση.

Τι σημαίνει η λέξη πατρίδα για σας και γιατί «όλοι ξένοι είμαστε μέσα και έξω απ’ τις πατρίδες»;

Όπως λέμε και μες την παράσταση: «Τι είναι μια πατρίδα; Είν’ ένας τόπος… της γης ή της ψυχής; Τα παιδικά μας χρόνια ίσως; Ο πρώτος μας Έρωτας; Φωλιά ή μαχαίρι ; Τι; »

Δηλαδή θέτουμε και μείς ερωτήματα προσπαθώντας να βρούμε κι εμείς την απάντηση στο τι τελικά είναι μια πατρίδα.

Η εξουσία δεν έχει εθνικότητα  και για τους από κάτω τα πράγματα είναι δύσκολα είτε μέσα είτε έξω από μια πατρίδα. Έξω βέβαια ακόμα χειρότερα αλλά εν τέλει και μέσα στην πατρίδα πάλι κυνηγημένοι είμαστε. Αρκεί να δούμε τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα για εμάς τους Έλληνες. Για του ξένους δεν το συζητάμε καν..

Συνδέετε την παράσταση και με ένα φωτογραφικό υλικό ντοκουμέντο από όσα συμβαίνουν. Πιστεύετε σε ένα στρατευμένο θέατρο ευαισθητοποίησης;

Γενικά δεν πιστεύουμε στο στρατευμένο, ούτε στο καταγγελτικό θέατρο. Πιστεύουμε ότι για οτιδήποτε θέλουμε να εκφράσουμε ο ποιητικός τρόπος είναι ο καλύτερος κι έτσι έχουμε προσεγγίσει το θέμα του προσφυγικού μέσα στην παράσταση μας. Κάποιες φορές όμως για θέματα που έχουν απασχολήσει πολύ έντονα την κοινωνία μπορεί κάνεις  να χρησιμοποιήσει και την δύναμη και αξία του ντοκουμέντου κι αυτό θάλλουμε να κάνουμε σε αυτό το διήμερο που διοργανώνει το Zp87.

Λειτουργείτε ως ομάδα, με το δικό σας χώρο από το 2011. Είναι ανάγκη ή επιλογή;

Και τα δυο. Η ανάγκη μας για μια πιο αυτόνομη καλλιτεχνική έκφραση μας οδήγησε εν τέλει στην επιλογή της δίκης μας ομάδας και του δικού μας χώρου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είμαστε ανοιχτοί σε συνεργασίες με άλλες ομάδες από όλο το φάσμα των τεχνών. Ήδη στο χώρο μας στο Zp87, γίνονται ένα σωρό πράγματα από μουσική και θέατρο μέχρι εικαστικά και βιβλίο.

Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;

Προσπαθούμε να εξελίσσουμε όσο το δυνατόν καλυτέρα τον χώρο μας ενώ παράλληλα ετοιμάζουμε τις νέες μας δουλειές για την επομένη σαιζόν. Σε ό,τι αφορά την παράστασή μας  Passport project αν και έχει παιχτεί αρκετά, επειδή υπάρχει έντονο ενδιαφέρον γύρω από το θέμα σκεφτόμαστε ότι ίσως θα μπορούσαμε να την συνεχίσουμε και του χρόνου, μέσα σε ένα καινούργιο πλαίσιο.

PASSPORT PROJECT

Σκηνοθεσία: Βαλεντίνη Σιόβα

Τραγούδι – Κείμενο – Ερμηνεία: Γιάννης Κωσταρής

Ηλεκτρ.μπάσο, αναλογικά εφέ, loops, πιάνο: Απόστολος Καλτσάς

Φιλική συμμετοχή (ηχογράφηση) – ney:Νίκος Παραουλάκης

Video παράστασης: Shoot the Band

Φωτογραφίες: Πάνος Καραδήμας

Παρασκευή 15 και Σάββατο 16 Απριλίου στις 21.00

Διάρκεια: 70’

Zp87, Ζωοδόχου Πηγής 87, Εξάρχεια

Τηλ. 6980665404