Ο Φώτης Δούσος είναι συγγραφέας, μουσικός, θεατροπαιδαγωγός και εκ των ιδρυτών της θεατρικής ομάδας Hippo Theater Group. Σπούδασε θεατρολογία στο Τμήμα Θεάτρου, Σχολή Καλών Τεχνών στο Α.Π.Θ. Πρόσφατα παρουσίασε το πρώτο του αστυνομικό μυθιστόρημα με τίτλο «Η λίστα του Λεποορέλο» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη.

Ο Αλέξανδρος Ράπτης είναι σκηνοθέτης, παραγωγός, ηθοποιός και συγγραφέας. Σπούδασε στο Τμήμα θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. και στο μεταπτυχιακό τμήμα του Τμήματος Θεάτρου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκ των ιδρυτών της θεατρικής ομάδας Hippo Theater Group, ενώ έχει διοργανώσει θεατρικά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες σε όλο τον κόσμο.

Με αφορμή την παράσταση ΑΠΕΘΑΝΤΟ σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ράπτη το Greek Play Project και η Νατάσσα Μαχπούπ συναντήθηκε με τους δύο καλλιτέχνες που συνυπογράφουν μαζί με την Ιωάννα Λιούτσια το κείμενο.

Το κείμενο της παράστασης βασίστηκε στη παραλογή του Νεκρού Αδερφού από την οποία αντλήθηκε και η λέξη «ΑΠΕΘΑΝΤΟ». Γιατί επιλέχθηκε η συγκεκριμένη λέξη ως τίτλος της παράστασης και ποιο το νόημα της  για την παράσταση;

Φώτης Δούσος: Ο τίτλος δεν είχε προεπιλεχθεί. Προέκυψε μέσα από τα αλλεπάλληλα ντραφτς που κάναμε με τη συγγραφική ομάδα. Για μένα το Απέθαντο είναι όπως λέμε το ασυνείδητο. Πρόκειται για μια δύναμη που υπάρχει μέσα στον άνθρωπο και δεν ξεριζώνεται με τίποτα. Μιλάμε για μια δύναμη καταστροφική, οπισθοδρομική και πανωλέτειρα.

Αλέξανδρος Ράπτης: Η παραλογή του Νεκρού Αδερφού ήταν η έμπνευση. Είναι το πρώτο ελληνικό κείμενο το οποίο αναφέρεται στην έννοια του βρυκόλακα. Είναι εμφανής η σύνδεση του τίτλου της παράστασης με αυτήν την έννοια. Μόνο που αντί για αρσενικό εμείς το κάναμε ουδέτερο. Απέθαντο. Ο τίτλος είναι συμβολικός. Όπως πολύ συχνά έχει αποδειχθεί απέθαντο τελικά είναι το ίδιο το σύστημα, που πάντα επιβιώνει σε βάρος των ανθρώπων.

Γιατί η συγγραφική ομάδα επέλεξε τη συγκεκριμένη παραλογή;

Φώτης Δούσος: Μας ενδιέφερε η δυναμική του συγκεκριμένου μύθου και ο ανοιχτός ερμηνευτικός του ορίζοντας. Προσπαθήσαμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα στην αλληγορία, την παρωδία, το δράμα και το γκροτέσκο. Θεωρήσαμε ότι το συγκεκριμένο κείμενο αποτελεί καλό καμβά για τέτοιου είδους υφολογικά παιχνίδια. Επίσης, το αντικρουόμενο και αντιφατικό ιδεολογικό του υπόβαθρο δημιουργεί ρωγμές όπου μπορεί να ανθίσει  ο σύγχρονος προβληματισμός.

Επιλέξατε να κρατήσετε αυτούσια τη γλώσσα της παραλογής. Ποια είναι η στόχευση σας  και ποιες οι διακειμενικές αναφορές του κειμένου;

Φώτης Δούσος: Ένα αφηγηματικό έργο σήμερα φτιάχνεται ουσιαστικά πάνω στη διαπάλη των διακειμενικών αναφορών του, οι οποίες άλλοτε είναι εξόφθαλμες και άλλοτε τόσο καλά κρυμμένες που ούτε οι συγγραφείς δεν μπορούν να τις εντοπίσουν. Στο Απέθαντο οι «διακειμενικές» αναφορές προέρχονται σίγουρα από τη λογοτεχνία και το θέατρο αλλά φτάνουν και  από το σινεμά και τη διαφήμιση. Το πρωτότυπο κείμενο έχει πολύ δυνατή ποιητική αξία. Θεωρήσαμε ότι το να κρατήσουμε αυτούσια σημεία του θα δημιουργούσε μια ενδιαφέρουσα συνομιλία με τα υπόλοιπα παρεμβαλλόμενα κομμάτια λόγου.

Ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο το έργο συνδέεται με τα σύγχρονα πολιτικά αδιέξοδα, τη  πρωτοφανή συνθήκη της πανδημίας και τον ρόλο του πολιτικού συστήματος Επιδιώκετε να παρακινήσετε τους θεατές προς την απόκτηση μιας γενικότερης συλλογικής συνείδησης;

Αλέξανδρος Ράπτης: Η δουλειά που κάναμε πάνω στο κείμενο εστιάζει κυρίως στη θέση της γυναίκας παλαιότερα και σήμερα, στην παθογένεια της αστικής οικογένειας γενικότερα και τον ρόλο των συντηρητικών του πολιτικού συστήματος που διαιωνίζουν τις αρχές της πατριαρχίας ακόμα και στην σημερινή εποχή. Η πανδημία, η έννοια της ατομικής ευθύνης, την ασφάλειας, των απαγορεύσεων και ο τρόπος χειρισμού κάποιων καταστάσεων σχολιάζονται εμμέσως καλώντας τους θεατές να αναστοχαστούν πάνω σ’ αυτές.  Η παράσταση έχει στόχο να θέσει ερωτήματα προς σκέψη: πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα προς το καλύτερο σε σχέση με 100 και 50 χρόνια πίσω; Είμαστε έτοιμοι να μεταβούμε σε μια νέα εποχή;

Στην παράσταση συνυπάρχουν η  υποκριτική, η μουσική και τα new media με τον κινηματογράφο, τη ζωγραφική και τη κινησιολογία. Τι κυριαρχεί και γιατί επιλέξατε τη δημιουργία ενός πολυμεσικού έργου;

Αλέξανδρος Ράπτης: Η παράσταση είναι χωρισμένη σε τρία μέρη, στα οποία το υποκριτικό ύφος αλλάζει ανάλογα με τη δραματουργία. Η σκηνοθετική ιδέα που είχα αφορά στον συγκερασμό διαφορετικών υποκριτικών τεχνικών, στην προσπάθειά τους να επικοινωνήσουν με την μετα – δραματικότητα του κειμένου και τη  σύγχρονη εποχή.  Έτσι, η έντονη κινησιολογία και ο χορός διαδέχονται το stand up comedy, το ποιητικό θέατρο στέκεται απέναντι από το «ποπ» στυλιζάρισμα και το τελετουργικό θέατρο ανοίγει διάλογο με τον ρεαλισμό.  Τελικός στόχος είναι η διαλεκτική επικοινωνία με τον θεατή του σήμερα.

Το σκηνικό αποτελείται από 4 υπερμεγέθη άδεια κάδρα, τα οποία σε κανονικές διαστάσεις θα μπορούσαν να στολίζουν το σαλόνι ενός αστικού σπιτιού. Πάνω στα κάδρα γίνονται βιντεοπροβολές κινούμενων ζωγραφισμένων συνθέσεων, οι οποίες αποτελούν το σκηνικό περιβάλλον των ηρώων. Οι εικαστικές συνθέσεις συνδυάζουν στοιχεία της ελληνικής παράδοσης και του γερμανικού εξπρεσιονισμού. Παράλληλα στα κάδρα προβάλλεται σε βίντεο η κινηματογραφημένη αφηγήτρια, την οποία υποδύεται η Ελένη Ευθυμίου.

Η μουσική σύνθεση κυριαρχεί σε πολλά σημεία της δράσης. Άλλοτε συμπορεύεται και άλλοτε έρχεται αντιμέτωπη με το συναίσθημα των ηρώων.

Με το Απέθαντο προτείνω έναν θεατρικό κώδικα που ενώνει σύγχρονες αισθητικές φόρμες. Οι ηθοποιοί ερμηνεύουν τα αφηγηματικά, διαλογικά και τραγουδιστικά μέρη του κειμένου άλλοτε χωρίς κι άλλοτε με τη χρήση μικροφώνου. Τα ερεθίσματα της εικόνας, του λόγου, της κίνησης και της μουσικής είναι σε διάδραση καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Η σκηνική αφήγηση βασίζεται στην έντονη σωματική έκφραση και δράση, η οποία προκύπτει από τεχνικές του σωματικού θεάτρου kinemo και της σύγχρονης κινησιολογίας και του χορού.

Η ομάδα σας έχει ασχοληθεί πολύ και με το θέατρο για παιδιά. Ο τρόπος συγγραφής κι παρουσίασης  ενός έργου αλλάζει όταν απευθύνεται σε ένα ενήλικο κοινό; Και αν ναι ποιες είναι αυτές οι αλλαγές;

Αλέξανδρος Ράπτης: Το θέατρο για παιδιά μας έχει δώσει την εμπειρία της παρουσίασης μιας παράστασης σε ένα αυθόρμητο κοινό, που δεν έχει άμυνες και αναστολές και θα εκφράσει τον ενθουσιασμό και την δυσαρέσκεια του χωρίς δεύτερες σκέψεις. Με ειλικρίνεια. Αυτό μας έκανε αυτόματα και ως συγγραφείς και ως σκηνοθέτες πιο αυθόρμητους, πιο καθαρούς και πιο ειλικρινείς. Η προσέγγιση ενός κειμένου για ενήλικες προσωπικά θέλω να έχει την ίδια ποιότητα και στον Απέθαντο νομίζω ότι τα καταφέραμε.

Φώτης Δούσος: Αν δούμε το θέμα αυστηρά αφηφηματολογικά, ένα έργο για ενήλικες δεν έχει τεράστιες διαφορές από ένα έργο για παιδιά. Δομικά και αφηγηματικά συνήθως τα ζητούμενα είναι ίδια. Στο Απέθαντο πάντως είχαμε την ελευθερία να δουλέψουμε χρησιμοποιώντας τεχνικές που δεν θα αποδεικνύονταν πολύ πρόσφορες σε έργα για παιδιά, όπως πχ οι εκτεταμένοι μονόλογοι ή η ηθελημένη αποστασιοποίηση της αφηγήτριας. Επίσης δοκιμάσαμε να τεντώσουμε τη γλωσσική έκφραση σε σημείο που προφανώς δεν θα ήταν ανεκτή σε ένα έργο για παιδιά. Αναγκαστικά οι ιδεολογικές περιοχές που εξερευνά το έργο μας ευνοούν την έκφραση τόσο γλωσσικής όσο και σκηνικής βίας.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Θέατρο για παιδιά ή ενήλικο κοινό;

Φώτης Δούσος: Δεν σταματάμε να γράφουμε και να παρουσιάζουμε θέατρο για παιδιά. Αλλά κάνουμε εδώ και χρόνια παραστάσεις και για ενήλικες. Στο ενήλικο θέατρο μας αρέσει να πειραματιζόμαστε και να δοκιμάζουμε φόρμες που δεν μας είναι οικείες. Έτσι έγινε και με προηγούμενες δουλειές μας (Μελλόνια, Silence Speaks, κ.α.)

Αλέξανδρος Ράπτης: Έχουμε πολλές νέες ιδέες για παραστάσεις που απευθύνονται σε παιδιά, αλλά και σε ενήλικες. Η πορεία μας είναι παράλληλη και τα πλάνα μας ανοιχτά. Ήδη από την άνοιξη θα ξεκινήσουμε πρόβες πάνω σε ένα θεατρικό κείμενο για παιδιά, το οποίο γράψαμε πέρσι μαζί με τον Φώτη.

Ταυτότητα παράστασης

Κείμενο: Φώτης Δούσος – Ιωάννα Λιούτσια – Αλέξανδρος Ράπτης

Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Ράπτης

Δραματολόγος: Δημήτρης Καλακίδης

Βοηθός Σκηνοθέτη: Χριστίνα Μπακαστάθη

Σκηνογραφία – Ενδυματολογία: Κατερίνα Χατζοπούλου

Κίνηση: Μίκα Στεφανάκη, Αλέξανδρος Ράπτης

Χορογραφίες: Μίκα Στεφανάκη

Μουσική: Γιώργος Δούσος

Βίντεο – Εικαστική Σύνθεση: Βασίλης Σελιμάς

Video Mapping – Φωτισμοί: Αποστόλης Κουτσιανικούλης

Φωτογραφίες: Δώρα Καλακίδου

Βοηθός Παραγωγής: Εύα Σαμουηλίδου

Επικοινωνία: Γεωργία Ζούμπα

Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Ελένη Ευθυμίου (βίντεο), Ανδρομάχη Μακρίδου, Γιώργος Σοφικίτης, Δανάη Τίκου

Παραγωγή: Hippo Theatre Group