Ο Ηρακλής Λογοθέτης, πολυδιάστατη προσωπικότητα του ελληνικού θεάτρου, - κριτικός, λογοτέχνης, μεταφραστής, μεταξύ άλλων – διευθύνει το Εργαστήριο Νέων Θεατρικών Συγγραφέων στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Μια πολύ σημαντική εργασία για τους θεατρικούς συγγραφείς και για την ουσιαστική «εκπαίδευσή» τους που γεφυρώνει την απόσταση από το χαρτί στη σκηνή με τον καλύτερο τρόπο.

Πιστεύετε ότι η θεατρική γραφή διδάσκεται;

Ως τέχνη ασφαλώς όχι. Ως τεχνική όμως και υπό ορισμένες μεθοδολογικές προϋποθέσεις είναι διδακτέα. Είναι σημαντικό για τον νέο συγγραφέα να κοινωνήσει με την κεκτημένη εμπειρία του ελληνικού και παγκοσμίου θεάτρου μαθητεύοντας, έστω και αποσπασματικά, στους μεγάλους συγγραφείς. Να επισκοπήσει την εξέλιξη του διαλόγου ανάλογα με την εποχή, το θέμα και το προσωπικό ύφος κάθε συγγραφέα. Να μυηθεί στην έννοια της πλοκής που προσιδιάζει στα γνωστότερα τουλάχιστον θεατρικά είδη και στα επικρατέστερα ρεύματα. Να εξοικειωθεί με τις εναλλαγές, τις ανακοπές, τις επιταχύνσεις και τις κορυφώσεις της δράσης. Να διακρίνει τη ρυθμολογική σημασία της παύσης και της σιωπής. Να συνυπολογίζει σε όσα γράφει τις προαπαιτήσεις της σκηνικής τους οικονομίας. Να παρακολουθήσει το ταξίδι του ήρωα μέσα από την ανάπτυξη του χαρακτήρα του. Να ταξιδέψει,  με δύο λόγια, στα μήκη και στα πλάτη του θεατρικού χάρτη για να διαγράψει την δική του πορεία.

Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ξεκινήσετε αυτά τα εργαστήρια;

Με την Κατερίνα Αγγελιδάκη διαπιστώσαμε ότι τα υπάρχοντα σεμινάρια θεατρικής γραφής ήταν περιορισμένης διάρκειας, συνήθως δυο μηνών και 20- 25 διδακτικών ωρών με έναν μόνο εισηγητή και αποκλειστικά εκπαιδευτικά χωρίς κάποια παραστασιακή διάσταση. Είδαμε επίσης ότι από τις κρατικές μας σκηνές αλλά και από τα μεγάλα πολιτιστικά ιδρύματα έλειπε παραδόξως ένα εργαστηριακό πρόγραμμα μακράς πνοής για την διδασκαλία της θεατρικής γραφής και προτείναμε την ιδέα του στο Εθνικό Θέατρο υπό τη διεύθυνση τότε του Σωτήρη Χατζάκη. Το Studio του Εθνικού διέθετε οργανωμένο διοικητικό επιτελείο, τέσσερις διδάσκοντες και εκλεκτούς ειδικούς προσκεκλημένους που εξασφάλιζαν την επιδιωκόμενη πολυμέρεια απόψεων. Είχε διάρκεια πέντε μηνών και 80 διδακτικών ωρών ενώ τα πληρέστερα μονόπρακτα που προέκυπταν από την εκπαιδευτική διαδικασία ανέβαιναν στην σκηνή του Εθνικού αρχικά υπό μορφήν  προωθημένου αναλογίου. Έτσι γεννήθηκε ένα καινούργιος, μεικτός, εκπαιδευτικός και παραστασιακός θεσμός.

Πόσο εξελίχθηκε η δουλειά που κάνατε μέσα στα τελευταία αυτά χρόνια συνδυάζοντας την εμπειρία σας από το Εθνικό και το Ι.Μ.Κ.;

Αρκετά νομίζω. Βελτιώσαμε τα κριτήρια εισαγωγής των υποψηφίων, δώσαμε έμφαση στην καλλιέργεια ομαδικού κλίματος μεταξύ των συμμετεχόντων και εμπλουτίσαμε την γκάμα των διδασκόντων προσθέτοντας στους καθιερωμένους συγγραφείς καταξιωμένους σκηνοθέτες, ηθοποιούς και θεατρολόγους. Αναβαθμίσαμε το παραστασιακό σκέλος των εργαστηρίων περνώντας από τα προωθημένα αναλόγια σε πλήρεις θεατρικές παραστάσεις των επιλεγμένων έργων με αναγνωρισμένους σκηνοθέτες και επαγγελματικούς συντελεστές. Με τη μεταφορά μάλιστα του εργαστηρίου μας από το Εθνικό στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και με τη χορηγική υποστήριξη της Εθνικής Τράπεζας προσθέσαμε και μια τρίτη διάσταση στο ΕΝΘΕΣΥ: τα έργα που επιλέγονται να παρασταθούν εκδίδονται πλέον πλήρως επιμελημένα σε καλαίσθητη δίγλωσση, ελληνική και αγγλική έκδοση, ώστε να είναι προσιτά και στη διεθνή θεατρική σκηνή. Με τη συλλειτουργία των τριών σκελών του ΕΝΘΕΣΥ, του εκπαιδευτικού, του παραστασιακού και του εκδοτικού ελπίζουμε ότι δημιουργούνται κάποιες ευνοϊκότερες συνθήκες και εξασφαλίζονται οι στοιχειώδεις προϋποθέσεις για την ανάδειξη και την προβολή μιας νεότερης γενιάς καλών συγγραφέων.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός καλού συγγραφέα;

Πρωτίστως η διαμόρφωση του προσωπικού του ύφους μέσα από την δραστική οικειοποίηση των μεγάλων προτύπων και τη δημιουργική αναμέτρηση μαζί τους. Η ενορατική σύλληψη μιας ριζοσπαστικής κεντρικής ιδέας και η αρτίωση των χαρακτήρων μέσα από τις συγκρούσεις τους. Η βαθιά σχέση με τη θεατρική παράδοση και τους κανόνες της αλλά και η ρήξη μαζί της όχι από άγνοια κινδύνου αλλά κατόπιν επιλεκτικής στόχευσης. Εν τέλει η μανία που πάντοτε, πλατωνικά μιλώντας, υπερισχύει της ποίησης των σωφρόνων.

Έχετε υπάρξει επί σειρά ετών κριτικός. Πως βλέπετε λοιπόν την έξαρση γύρω από το ελληνικό έργο και γενικότερα το τοπίο που διαμορφώνεται στο ελληνικό θέατρο;

Πολλές και εφήμερες συνήθως θεατρικές ομάδες έχουν κατακλύσει με αξιώσεις τον χώρο τροφοδοτώντας με το σύμμεικτο καύσιμο ελπίδας και απελπισίας έναν πράγματι  εκρηκτικό πληθωρισμό με ποιοτικώς διαφορότροπα αποτελέσματα. Το μέσο επίπεδο των συντελεστών της θεατρικής παράστασης από την άποψη των τυπικών προσόντων έχει ανέβει καθώς πολλοί νέοι σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σκηνογράφοι, συνθέτες, χορογράφοι και συγγραφείς κατεβαίνουν στη σκηνή εξοπλισμένοι με θεατρολογικές και συναφείς σπουδές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ωστόσο η πρόσληψη της καινοτομίας είναι κατά κανόνα επιπόλαια και καταλήγει σε κενοτομία. Η αποδόμηση νοείται ακόμα ως πεφωτισμένη ασυναρτησία, ο μεταμοντερνισμός ως φροντιστήριο ετερόκλιτων σκηνικών αντικειμένων και το μεταδραματικό θέατρο ως  παροξυσμική αφήγηση προσωπικών εντυπώσεων. Κατ’ αναλογίαν με τη γενική εικόνα μια πλειάδα νέων συγγραφέων προστρέχουν στον πρόχειρο μιμητισμό αχώνευτων και ήδη ξεπερασμένων προτύπων πλημμυρίζοντας την εγχώρια θεατρική αγορά με προσφορές σε καλάθια δεύτερης ευκαιρίας.  Μια σειρά παραστάσεων πάσχουν από ερασιτεχνική ένδεια ενώ οι πιο φροντισμένες παραγωγές υποκύπτουν συχνά στον τεχνικισμό, την κατάχρηση ψηφιακών μέσων και την οξεία σκηνοθετίτιδα που δεν αφήνει το κείμενο να ανασάνει. Οι καλές δουλειές εντούτοις και οι άξιοι τεχνίτες του θεάτρου θα βρουν τρόπο να επιβιώσουν ωσότου το παροντικό τους υστέρημα γυρίσει σε αυριανό πλεόνασμα. Αρκεί να έχουν ανοιχτό και όχι έκθαμβο βλέμμα, ουσιώδη ρηξιγενή προοπτική, αντοχή κατά τη διάρκεια της προσπάθειας και πάθος για την επιδίωξή της.

Περισσότερα για το εργαστήριο: http://www.greek-theatre.gr/public/gr/greekplay/index/newview/1396

Οι εγγραφές ως τις 15 Δεκεμβρίου