Η Λεία Βιτάλη για τέταρτη πλέον χρονιά διοργανώνει το Φεστιβάλ Διαρκείας Ελληνικού έργου του 21ου αιώνα. Ένα φεστιβάλ που παρά τις αντιξοότητες καθιερώθηκε και επιμένει και διευρείνεται αποδεικνύοντας την ανάγκη της ύπαρξής του. Από φέτος, φιλοξενείται στο θέατρο Βικτώρια Έαρ και ανοίγει τις πόρτες του για το κοινό την Δευτέρα 9 Οκτωβρίου, με το έργο Φωτιά στις πυρόγες του Γιάννη Φίλια.  

Η Διευθύντριά του ακαταπόνητη θέτει νέους στόχους και ζητάει το αυτονόητο: συνεργασίες για τη στήριξη του νεοελληνικού θεατρικού έργου.

Νέο ξεκίνημα. Ένας νέος κύκλος ανοίγει. Ποιοι είναι οι νέοι στόχοι;

Ποιοι άλλοι από το να… κατακτήσουμε τον κόσμο! Το Ελληνικό έργο να αγαπηθεί από τον κόσμο ως Ελληνικό, δικό μας, από τα σπλάχνα μας, και όχι πλέον ατομικά ως το έργο ενός ή δυο καταξιωμένων στη συνείδηση του κοινού συγγραφέων που τους αναγνωρίζει και τους ακολουθεί διότι είναι είτε εμπορικοί, είτε προσβεβλημένοι για τον άλφα ή βήτα λόγο. Θα ήθελα ο κόσμος να κάνει ουρές για το νέο φρέσκο έργο κάποιου συγγραφέα που μόλις ξεπήδησε από τη σκιά και βγήκε στο φως. Αλλά, για να γίνει αυτό χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά κατ’ αρχήν για να απαλλαγούμε εμείς οι ίδιοι από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος που θεωρούσαν υποδεέστερο το Ελληνικό έργο. Φυσικά θέλει και πολλή και σοβαρή δουλειά και από μας τους ίδιους τους συγγραφείς. Θέλει αναθεώρηση θεματική –τα εσώψυχά μας δεν ενδιαφέρουν πλέον κανέναν-, θέλει παρακολούθηση των θεατρικών παραστάσεων (δεν συναντώ εύκολα Έλληνες συγγραφείς σε Ελληνικά έργα ως θεατές, ούτε και σε ξένα ιδιαιτέρως). Δεν θα γραφτεί βεβαίως από τη μια μέρα στην άλλη το αριστούργημα αλλά και ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι ξέρει ακριβώς σε τι συνίσταται το αριστούργημα αν δεν περάσει ο χρόνος που θα το αναδείξει. Σημασία έχει να πηγαίνουμε μπροστά και να μην ενδίδουμε στη μέθοδο της «αρπαχτής».

Τι κρατάς και τι αφήνεις από την προηγούμενη περίοδο;

Σίγουρα κρατάω την σημαντική εμπειρία των 3 χρόνων στην διοργάνωση ενός φεστιβάλ που έχει νέες και διαφορετικές προδιαγραφές. Το φεστιβάλ των συγγραφέων όπως το ονομάζουμε μεταξύ μας χαϊδευτικά. Κρατάω βεβαίως τη γνωριμία με σημαντικούς νέους ή δόκιμους συγγραφείς και καλλιτέχνες που επανέρχονται ή θα επανέλθουν, κρατάω το μεράκι και τον ενθουσιασμό. Αφήνω πίσω μου τις αμφιβολίες κάποιων για το αν θα πετύχει ή όχι το εγχείρημα διότι πλέον έχω αποδείξεις περί του αντιθέτου. Εκείνο που θα προσπαθήσω και θα είμαι ανοιχτή σ’ αυτό θα είναι να πάψει το Φεστιβάλ Ελληνικού θεατρικού έργου του 21^ου αιώνα να είναι μια προσπάθεια ενός μόνο ατόμου. Και μάλιστα κόντρα σε πολλές, μα πάρα πολλές αντιξοότητες και αγκυλώσεις ή ανταγωνισμούς του χώρου.

Τι επιθυμείς να συμβεί μέσα από το Φεστιβάλ;

Επειδή το φεστιβάλ αυτό δημιουργήθηκε αποκλειστικά για την προώθηση του σύγχρονου Ελληνικού έργου και μόνον αυτού και μάλιστα με ολοκληρωμένες παραστάσεις που δίνουν τη δυνατότητα στο κοινό να ανακαλύψει σε βάθος το εκάστοτε έργο, θα ήθελα να δημιουργηθεί κάτι σαν φωλιά που εκκολάπτει έργα. Ίσως να μπορέσει αυτό να γίνει στο μέλλον και με άλλες δράσεις του φεστιβάλ και να προσφέρουμε πραγματικά σ’ αυτόν τον τομέα. Το όραμα είναι μεγάλο αλλά αν δεν έχεις δεν προχωράς. Σπας τα μούτρα σου, σηκώνεσαι, συνεχίζεις.

Νέοι και παλαιότεροι συγγραφείς. Ποιες πιστεύεις ότι είναι οι βασικές διαφορές τους;

Αν και δεν μου αρέσουν οι ταμπέλες ούτε οι γενικεύσεις διότι πιστεύω ότι ο κάθε συγγραφέας έχει κάτι ολότελα δικό του ενώ συγχρόνως έχει επηρεαστεί από άλλους προγενέστερους, θα πω ότι μια μεγάλη διαφορά από τους παλαιότερους είναι ότι οι σύγχρονοι έχουν ανοιχτεί στον κόσμο της παγκοσμιότητας και έχουν ξεφύγει πλέον από την τυπική ηθογραφία με στενά τοπικά πλαίσια. Η αν δεν έχουν ξεφύγει εντελώς –γιατί ίσως τα πάντα εντάσσονται σε μια πιο διευρυμένη ηθογραφία- την στηρίζουν με έναν άλλο, πιο σύγχρονο και πιο εμβαθύνοντα τρόπο.

Ένα από τα λιγότερα γνωστά έργα του Καμπανέλλη έρχεται να ενισχύσει το φεστιβάλ. Πιστεύεις ότι τα έργα έχουν και αυτά το άστρο τους;

Είναι ένα άνοιγμα του Φεστιβάλ που με αφιερώματα στους παλαιότερους διευρύνει τις δράσεις του φέρνοντας πλησιέστερα στο κοινό άπαιχτα έργα τους με διαφορετική προσέγγιση. Ο «Γορίλας και η ορτανσία» παίχτηκε για λίγες μόνο παραστάσεις το 1956 από τον θίασο της Έλσας Βεργή. Ο Καμπανέλλης όμως δεν είχε αισθανθεί ότι τελείωσε με αυτό το έργο και του έδωσε το 1989 μια νέα μορφή. Ήταν το τελευταίο του έργο. Τώρα ήρθε η ώρα του να παρασταθεί και με αυτή, την τελική του μορφή, που έχει τρία διαφορετικά φινάλε, για πρώτη φορά στη σκηνή στο Φεστιβάλ μας με την ευγενική παραχώρηση της Κατερίνας Καμπανέλλη που θα επιμεληθεί και το εικαστικό της παράστασης και τη συνεργασία με το Μουσείο Ιάκωβος Καμπανέλλης της Νάξου. Η ενσωμάτωση παλαιότερων δραματουργών στο Φεστιβάλ ήταν μια σκέψη μου που την πάλευα καιρό. Θεωρώ πολύ σημαντικό να συνδέσουμε το παρελθόν με το παρόν της νεοελληνικής δραματουργίας και φυσικά ξεκινάμε με τον Καμπανέλλη που θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης δραματουργίας. Όλοι οι συγγραφείς πατάμε στους προγενέστερους και προχωράμε τη γραφή μας. Ο κόσμος λοιπόν αξίζει να γνωρίζει τις ρίζες μας και να ανακαλύπτει την εξέλιξη.

Με ποιο κριτήριο επιλέξατε τα έργα που παρουσιάζονται φέτος; Θα μπορούσες να μας πεις το βασικό προσόν κάθε ένα από αυτά;

Νομίζω ότι στόχος και χρέος ενός καλλιτεχνικού διευθυντή είναι να παρουσιάζει ένα πρόγραμμα που να μπορεί να αγκαλιάζει, αν όχι όλες τις τάσεις, τουλάχιστον μεγάλο μέρος από αυτές. Πιστεύω ότι μέχρι στιγμής το έχουμε κατορθώσει. Φέτος παρουσιάζουμε δυο νέους συγγραφείς με διαφορετικό στυλ γραφής και θεματολογία, τον Γιάννη Φίλια και τον Παναγιώτη Μπαρμπαγιάννη που ασχολούνται με σύγχρονα θέματα, όπως μια ομοερωτική ιστορία ο πρώτος, το «Φωτιά στις Πιρόγες» και τη σύγχρονη βία στην οικογένεια που ένα μέλος της –το παιδί συγκεκριμένα- είναι άτομο με ειδικές ανάγκες ο δεύτερος.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε το πρώτο θεατρικό έργο του καταξιωμένου πεζογράφου Μάνου Κοντολέων που ασχολείται με τις σχέσεις του ζευγαριού στη σύγχρονη εποχή και πατάει με το ένα πόδι στο θεατρικό έργο και με το άλλο στο μυθιστόρημα γιατί το ένα προέκυψε από το άλλο, το «Η τέταρτη εποχή… Η λεβάντα της Ατκινσον». Ολοκληρώνουμε με τον Παναγιώτη Μέντη, το γνωστό και καταξιωμένο συγγραφέα και την «Αναζήτηση» ένα έργο που ανατρέπει τις κοινωνικές συνθήκες. Φυσικά υπάρχει και το έργο του Καμπανέλλη που είπαμε πιο πάνω, μια τρελή κωμωδία που σαρκάζει τις επιστημονικές έρευνες.

Βλέπουμε και την τάση να προωθείτε παράλληλα με τους νέους συγγραφείς και αρκετούς νέους σκηνοθέτες.

Νομίζω ότι και αυτό πρέπει να γίνεται μέσα στα πλαίσια κάθε φεστιβάλ. Οι νέοι έχουν συνήθως μια πιο φρέσκια ματιά –αν και δεν είναι απόλυτο αυτό- σίγουρα όμως κάνουν μια προσπάθεια να διαφοροποιηθούν και αξίζει να τους δίνει κανείς ένα βήμα για να εκφραστούν. Φέτος υπάρχουν τρεις νέοι, ο Γιάννη Φίλιας, ο Στέλιος Καλαϊτζής και ο Μενέλαος Καραντζάς που αν και νέος έχει ήδη δώσει αρκετά δείγματα δουλειάς. Θα είναι βέβαια μαζί μας και οι έμπειροι Κατερίνα Πολυχρονοπούλου και ο Νίκος Σακαλίδης. Ο καθένας με τη δική του διαφορετική ματιά.

Βλέπεις να αλλάζει κάτι στο ελληνικό δραματουργικό τοπίο;

Αλλάζει. Δεν θα μπορούσε να γίνει και αλλιώς. Ολόκληρος ο κόσμος αλλάζει. Το περίεργο θα ήταν να παραμέναμε κολλημένοι στο παρελθόν. Βέβαια, αλλάζει με βραδείς ρυθμούς, οι αγκυλώσεις υπάρχουν, αλλά σίγουρα υπάρχει εξέλιξη. Οι συγγραφείς απλώνουν τη θεματολογία τους προς πιο διευρυμένα θέματα, οι σκηνές φοβούνται λιγότερο τους Έλληνες συγγραφείς, αν και ακόμη υπάρχει συγκρατημένη ένταξη στο ρεπερτόριο. Και το κοινό αρχίζει να ενδιαφέρεται περισσότερο. Αυτό είναι μια κατάκτηση. Και θέλω να πιστεύω ότι αυτά τα 4 χρόνια του Φεστιβάλ συνέβαλαν σ’ αυτή τη μεταστροφή. Θεωρώ σημαντική επίσης και την ύπαρξη του φεστιβάλ αναλογίου της Σίσσυς Παπαθανασίου τόσα χρόνια πριν, καθώς και την ύπαρξη της πλατφόρμας Greek Play Project που φιλοξενεί τους Έλληνες συγγραφείς και τα έργα τους. Επίσης, κάποια θέατρα που επί σειρά ετών εμπιστεύονται και ανεβάζουν Ελληνικά έργα καθώς και σκηνοθέτες που δείχνουν να τα έχουν εκτιμήσει. Πάμε αργά αλλά πάμε καλά. Αν είχαμε και την υποστήριξη της Πολιτείας θα πηγαίναμε καλύτερα.

Είναι εύκολο για έναν συγγραφέα να είναι αντικειμενικός και γενναιόδωρος με τους άλλους συγγραφείς;

Τι να απαντήσω σ’ αυτό; Δυστυχώς η γενναιοδωρία και η αντικειμενικότητα μοιάζει να έρχεται κόντρα γενικότερα στην Ελληνική ψυχή, ιδιαίτερα όπου υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός. Φυσικά, υπάρχουν και εξαιρέσεις. Δεν μπορώ να μιλήσω για τον εαυτό μου. Το αφήνω να το κρίνουν οι άλλοι. Απλώς, όταν αντιμετωπίζω προσωπικά έναν συγγραφέα γνωρίζω από πρώτο χέρι τα προβλήματά του και τις αγωνίες του και θέλω να μπορώ να κάνω κάτι γι αυτό.

Μπορείς να μας μιλήσεις λίγο για το supporting Studio? Ποια θα είναι η λειτουργία του και ποιοι οι όροι συμμετοχής κάποιου σε αυτό;

Είναι μια καινούρια ιδέα που μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει πράξη στη χώρα μας ενώ υπάρχει στο εξωτερικό. Μια βοήθεια και υποστήριξη στον εκκολαπτόμενο συγγραφέα. Αυτή τη στιγμή βρίσκομαι στην οργάνωση αυτού του studio και μόλις θα είμαστε έτοιμοι θα ανακοινωθεί όλο το πρόγραμμα. Ωστόσο όποιοι θέλουν να συμμετάσχουν μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί μας. Θα κινηθεί βεβαίως μέσα στα πλαίσια του Φεστιβάλ όπου υπάρχει και η δυνατότητα ανεβάσματος των συγκεκριμένων έργων του studio. Νομίζω είναι ένα ακόμη βήμα του Φεστιβάλ για την στήριξη του Ελληνικού έργου του 21^ου αιώνα.

1. «Φωτιά στις πιρόγες», το βραβευμένο έργο του νέου συγγραφέα Γιάννη Φίλια, μια σύγχρονη ομοερωτική ιστορία μεταξύ ενός διάσημου σκηνογράφου και ενός νέου τενόρου στους απόηχους της όπερας "Αλιείς Μαργαριταριών", σε σκηνοθεσία του συγγραφέα. (09/10/17 – 14/11/17).

 2. «Ο γορίλας και η ορτανσία», του Ιάκωβου Καμπανέλλη, σε μια δική του διαδραστική εκδοχή με τρία φινάλε, που για πρώτη φορά ανεβαίνει στη σκηνή, παρακολουθούμε την ανατρεπτική εισβολή ενός γορίλα στη ζωή ενός επιστήμονα και της οικογένειάς του. Σε σκηνοθεσία Κατερίνας Πολυχρονοπούλου. (20/11/17 – 26/12/17).

3. «Ερυθρό», το πρόσφατο έργο του νέου συγγραφέα Παναγιώτη Μπαρμπαγιάννη, μια ιστορία για την κρυφή βία μέσα στη σύγχρονη οικογένεια, όπου όλα συμβαίνουν πίσω από κλειδωμένες πόρτες. Τι γίνεται όμως όταν κάποιος τις αφήσει μια μέρα ανοιχτές; Σε σκηνοθεσία Στέλιου Καλαϊτζή. (01/01/18 – 13/02/18).

4. «Η τέταρτη εποχή», το πρώτο θεατρικό έργο του γνωστού και καταξιωμένου συγγραφέα Μάνου Κοντολέων. Αν η Πρώτη Εποχή στη ζωή ενός σύγχρονου ζευγαριού ήταν η Εποχή του Έρωτα, η Δεύτερη της Οικογένειας, η Τρίτη της Κρίσης, πώς θα χαρακτηριστεί η Τέταρτη Εποχής του -της Διάλυσης ή του Συμβιβασμού ή μήπως υπάρχει και άλλη εκδοχή; Σε σκηνοθεσία Μενέλαου Καραντζά. (19/02/18 – 02/04/18).

5. «Η αναζήτηση», το άπαιχτο έργο του γνωστού και καταξιωμένου συγγραφέα Παναγιώτη Μέντη. Μια μπουρλέσκ – Φελινική κωμωδία. Δυο πλάσματα ανθρώπινα, ανυποψίαστα, ένας άνδρας και μια γυναίκα χωρίς την παραμικρή ενοχή, ακολουθώντας τα ένστικτά τους θα τορπιλίσουν το «κανονικό». Αιμομίκτες ή επαναστάτες; Ποιος θα το κρίνει σ’ έναν αυτιστικό πολιτισμό που ονομάζει ζωή την πανωλεθρία του; Σε σκηνοθεσία Νίκου Σακαλίδη. (09/04/18 – 29/05/18).