Η Παρθενόπη Μπουζούρη είναι ηθοποιός. Μια αντισυμβατική, ακούραστη ηθοποιός, συνεχώς σε νέες δοκιμές και προκλήσεις. Τώρα, και για λίγες ακόμη παραστάσεις, μπορεί να την απολαύσει κανείς στο 4.48 Ψύχωση της Σάρας Κέιν σε σκηνοθεσία Άντζελας Μπρούσκου.

Τι σημαίνει να κάνεις τέχνη, κάτι που χρειάζεται πειθαρχία, σε μια χώρα που είναι αποσυντονισμένη;

Το να είσαι καλλιτέχνης, από τη μια είναι επάγγελμα, από την άλλη είναι κάτι πιο βαθύ. Είσαι επαγγελματίας ηθοποιός, αλλά το να έχεις ανησυχίες και να βασανίζεσαι με την τέχνη, είναι κάτι που πηγάζει από ένα κέντρο λίγο πιο βαθύ από αυτό της επιβίωσης. Είναι κάτι που το κάνεις σε σχέση με το τι υπάρχει γύρω σου. Δεν το κάνεις ανεξάρτητα. Δηλαδή, ένας καλλιτέχνης, στην πραγματικότητα, είναι ένας άνθρωπος με ίσως λίγο ελαττωματικό νευρικό σύστημα. Προσλαμβάνει λίγο παραπάνω δεδομένα από τον μέσο άνθρωπο και αυτό τον κάνει να τα επεξεργαστεί και να τα δώσει πίσω. Με αυτή την έννοια, ακόμα και αν καταρρέει ο κόσμος γύρω του, αυτός θα συνεχίσει να τον αποτυπώνει. Παρά το γεγονός ότι ο κόσμος καταρρέει. Από την άλλη, υπάρχει μια άγρια καθημερινότητα, υπάρχει η ζωή, υπάρχει το νοίκι σου, η επιβίωση, κλπ.  Δύσκολο το να συνεχίσεις να δουλεύεις για την τέχνη σου μέσα σε αυτή την συνθήκη. Βεβαίως, παρατηρώ με τρομερό ενδιαφέρον και με μεγάλο προβληματισμό, ότι όσο μεγαλώνει η κρίση τόσο αυξάνεται δύο και τρείς φορές σε αναλογία ο αριθμός των παραστάσεων στην Αθήνα. Το παρατηρώ μένοντας άφωνη.

Πώς προετοιμάζετε τον εαυτό σας για ένα καινούριο έργο κατά την διάρκεια των προβών; Φωνητικά, σωματικά;  

Δεν είναι ατομικό το σπορ. Στο θέατρο συνυπάρχουμε με μια ομάδα ανθρώπων. Και υπάρχει  κάποιος σκηνοθέτης ο οποίος καθοδηγεί τον τρόπο δουλειάς. Από εκεί και πέρα, εγώ για να είμαι διαθέσιμη απέναντι στο πώς θέλει να δουλέψει ο σκηνοθέτης, έχω τον τρόπο να υπάρχω. Και σωματικά και φωνητικά και ψυχολογικά και πνευματικά. Το οποίο, δεν είναι κάτι που σταματάει όταν σταματάω να παίζω ή όταν σταματάω να έχω πρόβες. Είναι μέρος της ζωής μου. Η ρουτίνα, η άσκηση μου. Είναι σαν να λες σε έναν ακροβάτη ότι θα κάνει άσκηση μόνο όταν θα έχει σόου. Ο ακροβάτης είναι ακροβάτης όλη τη ζωή του. Και το να κάνεις θέατρο, που είναι απαιτητικό, συχνά σημαίνει ότι πρέπει να είσαι έτοιμος για πιο οριακές αναζητήσεις. Θέλω να πω ότι η ζωή σου πια και η τέχνη σου είναι ένα πράγμα. Δεν σταματάει ποτέ.

Ακολουθείτε κάποιο « τελετουργικό» στη ζωή σας; Σε σχέση με τη δουλειά σας πάντα.

Έχεις ένα σώμα το οποίο πρέπει να είναι διαθέσιμο. Για να είναι διαθέσιμο, πρέπει να το έχεις σε ετοιμότητα. Που σημαίνει, ότι πρέπει να το ασκείς. Το ίδιο και για τη φωνή. Κάθε φορά ψάχνεις εργαλεία για τη δουλειά. Από την άλλη υπάρχουν  και άλλα που τα λέμε αόρατα εργαλεία του ηθοποιού. Όπως είναι η ακοή του, η φαντασία του, η παρατηρητικότητά του, το πνεύμα του. Η συλλογή υλικών. Αυτό γίνεται δεύτερο αντανακλαστικό. Η ενσυναίσθηση είναι και αυτό κάτι που καλλιεργείται. Δεν μπορείς να είσαι ηθοποιός χωρίς ενσυναίσθηση.»

Τι σημαίνει για εσάς η σκηνή και ποια είναι η πρωταρχική αίσθηση που σας δημιουργεί; Έχει σημασία αν είναι μεγάλη ή μικρή;

Φυσικά και έχει. Καταρχάς η σκηνή είναι ένας τόπος συμπύκνωσης. Και κατ’ εμέ, πιο πολυδιάστατης ζωής. Γιατί είναι ένας τόπος που συναντιέσαι με τον χρόνο τον πυκνό και τον χρόνο τον παροντικό και μόνο. Δηλαδή ζεις στο παρόν άρα ζεις με μεγάλη πληρότητα. Η ποσότητα της ενέργειας που καταναλώνει ένα σώμα στη σκηνή, σαφώς εξαρτάται από το μέγεθος της σκηνής και από την απόστασή σου από τον θεατή σου. Αλλιώς είναι να σε βλέπει ένας θεατής στα δύο μέτρα και μετωπικά, και αλλιώς είναι να σε βλέπει στα πενήντα και τα εκατό μέτρα στις 180 μοίρες περιφέρεια. Είσαι εκτεθειμένος και στις τρεις πλευρές. Και αλλιώς είναι να παίξεις σε αρένα. Δεν μου έχει τύχει. Αλλά σίγουρα, έχοντας παίξει στην Επίδαυρο και στις μεγάλες σκηνές της Αθήνας και έχοντας παίξει και στα μικρότερα υπόγεια, είναι άλλη η δυσκολία της έκφρασης όσο μεγαλώνει ο χώρος.

Όσο περνάνε τα χρόνια εξελίσσεστε ως ηθοποιός και αυτό σας επηρεάζει ως άνθρωπο ή το αντίθετο;

Είναι αλληλένδετα από ένα σημείο και πέρα. Οι δεξιότητες ενός ηθοποιού με τα χρόνια, νομίζω ότι εκτείνονται. Αποκτάει την ικανότητα να οικονομεί με καλύτερο τρόπο τα πάντα πάνω σε αυτό που λέμε σκηνή. Γιατί η σκηνή, είναι ένας τρόπος που έχει απαίτηση, και όπως μου είχε πει και η Άντζελα Μπρούσκου, είναι πεδίο μάχης. Αναπτύσσονται δυνάμεις επάνω στη σκηνή που είναι πρωτόγνωρες. Που πιστεύεις ότι δεν τις έχεις αλλά τις έχεις. Το θέμα είναι να είσαι σε θέση να τις διαχειριστείς. Αυτό είναι δεξιοτεχνία. Το πόσο σμιλεύεις τον ηθοποιό είναι σίγουρο ότι σε φέρνει αντιμέτωπο με τον χαρακτήρα σου. Είναι καθρέφτης η δουλειά μας. Γιατί 99% το υλικό μας, είμαστε εμείς. Πέρα από τα κείμενα που έχουμε. Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτό εύκολα και, ναι, στην δουλειά μας ερχόμαστε αντιμέτωποι με τους δαίμονές μας. Αυτό είναι σίγουρο. Τώρα αν αυτό μας κάνει καλύτερους ή χειρότερους δεν το ξέρω. Άλλες φορές σε νικάνε, άλλες φορές τους νικάς. Πιθανώς να γίνεις και ένας καλό χειριστής του υλικού σου και στη ζωή. Δεν ξέρω. Εμένα με κουράζει να παίζω στην ζωή.

Η σχέση του ηθοποιού με τον σκηνοθέτη πρέπει να υπάρχει και έξω από την σκηνή;

Δεν το βρίσκω καθόλου απαραίτητο να συνεχίζεται η σχέση έξω από τη δουλειά. Νομίζω ότι μπορεί στην πραγματικότητα να λειτουργεί αντίθετα. Δεν σου επιτρέπει, αν δεν είσαι αρκετά ικανός, να διαχειριστείς την οικειότητα, να κρίνεις. Δεν εκτίθεσαι εύκολα. Με έναν άγνωστο άνθρωπο έχεις άλλη αντίσταση. Όταν κάποιος σε ξέρει υπάρχει ήδη κάτι ανάμεσα. Βεβαίως, όταν δουλεύεις με έναν σκηνοθέτη χρόνια, όπως εγώ με την Άντζελα Μπρούσκου, έχεις κώδικα στην δουλειά και αυτό σε γλιτώνει από πολλά μαρτύρια. Και αυτό, είναι το πώς προετοιμάζεσαι. Στην ουσία αρχίζεις να μαθαίνεις τον κώδικα δουλειάς της ομάδας. Αν υπάρχει ή αν χρειαστεί.

Ως ηθοποιός νιώθεις εργαλείο ή αυτόκλητος καλλιτέχνης;

Για να φτάσει ένας ηθοποιός να είναι καλλιτέχνης και δημιουργός, πρέπει να φτάσει σε μεγάλα επίπεδα εμπειρίας και αυτογνωσίας. Μόνο ένα πνευματικό όν είναι καλλιτέχνης. Εμένα με ξεκουράζει πολύ η ιδέα να είμαι ένα καλοκουρδισμένο όργανο. Και να συνδημιουργώ με τον σκηνοθέτη και τους συναδέλφους πάνω στην σκηνή. Να συμμετέχω στη διαδικασία  ως συνδημιουργός όχι αυτόνομα.

Υπάρχει διαφορά όταν δουλεύετε με κάποιον σκηνοθέτη πιο «χύμα» ή πιο μεθοδικά;

Δεν δουλεύω με χύμα. Δεν με ενδιαφέρει. Θέλω να δουλεύω με τρόπο. Το θέμα δεν είναι να έχει μέθοδο προσέγγισης και εξάσκησης τον ηθοποιών. Δεν είναι αυτό που με ενδιαφέρει. Με ενδιαφέρουν οι σκηνοθέτες που έχουν πρόταση. Αισθητική πρόταση. Και όταν λέω αισθητική, δεν εννοώ εικαστική. Μιλώ και για τον λόγο, μιλώ για την δραματουργία, μιλώ και για τον τρόπο προσέγγισης του. Το να έχουν πρόταση, με ενδιαφέρει πολύ περισσότερο από έναν ρόλο και ένα έργο. Το ποιοι είναι οι άνθρωποι που το κάνουν και τι γραφή έχει αυτός ο σκηνοθέτης. Να έχει ενδιαφέρον. Καλλιτεχνικά.

Τι σας δίνει η εμπειρία σε κάθε διαφορετική μέθοδο;

Οι σκηνοθέτες δεν έχουν μέθοδο. Οι δάσκαλοι έχουν μέθοδο. Οι σκηνοθέτες έχουν γραφή. Δηλαδή δεν θέλω να πάω σε έναν σκηνοθέτη να με διδάξει κάτι. Τους δασκάλους μου τους επιλέγω εκτός δουλειάς, οι σκηνοθεσίες διαρκούν 2 μήνες. Δεν θέλω σε δύο μήνες και να μάθω κάτι από κάποιον και να σκηνοθετηθώ. Δεν με ενδιαφέρει να με διδάξει κάποιος. Παρεμπιπτόντως εννοείται ότι σε κάθε δουλειά κάτι μαθαίνεις. Αλλά η διδασκαλία είναι κάτι  που θα το κάνω εκτός προβών. Θα το κάνω. Έκανα ένα στούντιο τώρα, με την Ιρίνα Πρόμτοβα, την καθηγήτρια αγωγής του λόγου από το GITIS στο Εθνικό, για 2 βδομάδες.  Μου δίδαξε την ρώσικη μέθοδο πάνω στην αγωγή του λόγου. Αυτό ήταν συνειδητά ένα στούντιο πάνω στον λόγο. Αλλά το να σβήνω ότι γνωρίζω, επειδή ο –χ- σκηνοθέτης πιστεύει ότι όλα είναι για τα σκουπίδια εκτός από αυτό που πιστεύει αυτός, είναι κάτι που δεν το κάνω. Και δεν θέλω να το κάνω. Θα συνεργαστούμε αναγνωρίζοντας εσύ σε εμένα έναν επαγγελματία ηθοποιό, και αναγνωρίζοντας εγώ σε εσένα έναν σκηνοθέτη. Αυτό εννοώ εγώ συνεργασία. Είμαι έτοιμη, είμαι διαθέσιμη. Τώρα μέθοδος δεν ξέρω. Εμένα με ενδιαφέρει πως αναγιγνώσκει αυτός το έργο. Τι θέλει να πει.

Σας ενδιαφέρει δηλαδή το ταξίδι…

Με ενδιαφέρει το τι μπορούμε να βρούμε μέσα στο έργο να πούμε και τι μπορώ να βρω εγώ μέσα στο έργο. Που μπορεί να με πάει αυτό. Επίσης, το που συνδιαλέγεται αυτό με το τώρα και με ποιους αισθητικούς όρους. Τι αποτύπωμα σκηνικό αφήνει.

Σας αφορά το πώς επηρεάζει την τέχνη  η κοινωνία και το αντίθετο;

Φυσικά. Νομίζω ότι η τέχνη είναι πολιτική πράξη. Το θέατρο είναι πολιτική πράξη, είτε το κάνεις συνειδητά είτε όχι. Δηλαδή τώρα εγώ κάνω Σάρα Κέιν. Η Σάρα Κέιν έχει γράψει πολιτικό θέατρο. Και έχει γράψει ένα θέατρο που οριακά είχε στόχο. Άλλαξε την ιστορία του θεάτρου γιατί τόλμησε να ανεβάσει πράγματα πάνω στη σκηνή και να πει πράγματα που μέχρι εκείνη την στιγμή δεν λέγονταν. Ας πούμε τα κείμενα της μπορεί να είναι κλασικά, αλλά εμένα με ενδιαφέρουν. Και το πώς το «διαβάζει» η Άντζελα Μπρούσκου το έργο επίσης έχει ενδιαφέρον. Ναι σαφώς, στο σήμερα το διαβάζεις το έργο, γιατί το θέατρο γίνεται στο σήμερα. Δεν γίνεται στο χθες, δεν είναι αναμνηστική πράξη. Επειδή το θέατρο δεν είναι τίποτα άλλο - είναι του Σαίξπηρ η φράση, δεν είναι δική μου - παρά ο καθρέφτης αυτής της στιγμής. Δεν κάνει κάτι άλλο το θέατρο απ’ το να σηκώνει τον καθρέφτη στην πλατεία. Αν σηκώνει κάτι άλλο τότε δεν είναι θέατρο, είναι entertainment. Και το entertainment μπορεί να είναι καλό ή κακό αλλά κάνει άλλη δουλειά.  Εκεί θα πάει ο θεατής για να ευχαριστηθεί. Η τέχνη δεν ευχαριστεί απαραίτητα. Η τέχνη επικοινωνεί. Όταν όμως επικοινωνεί και το κοινό είναι υπεύθυνο για αυτό που θα συμβεί ή δεν θα συμβεί και θα μετακινηθεί προς τα κάπου, είναι πολιτική πράξη. Τι θα σκεφτεί όταν πάει σπίτι του, και πως θα πράξει μετά. Και το τι θα συμβεί μετά στη ζωή του... σαφώς και επηρεάζεις. Δεν επηρεάζεις;»

Πώς ορίζετε τον εαυτό σας σε ένα ετερόκλιτο σύνολο; Πως σχετίζεστε με τους συναδέλφους;

Είναι τελείως διαφορετικό να γνωρίζεις κάποιον άνθρωπο και είναι εντελώς διαφορετικό να τον γνωρίσεις  στη δουλειά. Μπορεί ένας άνθρωπος που γνωρίζεις και συμπαθείς, μέσα στη δουλειά να είναι κλειστός. Εμένα η συνύπαρξη πάνω στη σκηνή είναι κάτι που με μαγεύει. Μου κάνει τη ζωή μου εύκολη να έχω συμπαίκτες που έχουμε καλή χημεία, που επικοινωνούμε, δεν λέμε πολλά και έχουμε μια σωματική γλώσσα που είναι άμεση. Και πέρα από την διανόηση,  που λειτουργούμε πολύ με το ένστικτο. Αυτοί είναι συνεργάτες με τους οποίους μου αρέσει να παίζω. Συνεργάτες με τους οποίους αναπτύσσουμε κώδικες μη λεκτικούς.

Τι σημαίνει για εσάς το καμαρίνι και πως αναπολείτε τις στιγμές;

Δεν μου πολυαρέσουν τα καμαρίνια. Την ιδέα του καθρέφτη την βαριέμαι λίγο. Είναι ένας χώρος,  σαν να λέμε, η κουζίνα. Θα κάνω τα απαραίτητα και θα φύγω. Το δε μετά, το βρίσκω βλακώδες, αηδιαστικό και μια φριχτή ελληνική συνήθεια. Αυτό το συγχαρητήρια, το τόσο ψεύτικο, και που περιμένεις να έρθει ο κόσμος στο καμαρίνι δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο. Είναι ανόητο. Στην πραγματικότητα δεν ανταλλάσσεται κανενός είδους σοβαρό feedback στα καμαρίνια, μόνο κουτσομπολιά. Κανένας δεν είπε ποτέ σε κανέναν μια σοβαρή ανατροφοδότηση μετά την παράσταση σε καμαρίνι. Η μόνη ίσως κουβέντα που λέγεται είναι εμένα μ’ άρεσε. Δεν νομίζω ότι έχει κανένα νόημα. Το καμαρίνι είναι ένας χώρος να αλλάξεις, να μαζέψεις το μυαλό σου. Αλλά έχω παίξει και σε χώρους χωρίς καμαρίνια. Το πώς θα διατηρήσεις την προσοχή σου μέχρι την ώρα που θα παίξεις, νομίζω ότι το κάνεις μόνος σου. Είναι ένας ιδεατός χώρος, φανταστικός, παρά μία πόρτα που ανοίγει.

Έχετε κάποιο τελετουργικό πριν βγείτε στη σκηνή;

Βεβαίως. Δεν θα το πω γιατί κάποια πράγματα όταν τα ονομάσεις χάνονται. Θα σου πω μια συνήθεια που έχω που δεν κάνουν πολλοί, το κάνω μόνο εγώ. Το τελευταίο πράγμα που κάνω πριν βγω στην σκηνή, είναι να πλένω τα δόντια μου. Μ’ αρέσει να βάζω το κείμενο σε καθαρό στόμα. Και τώρα θυμήθηκα ότι, ίσως,  η καλύτερη ανάμνηση καμαρινιού που έχω, ήταν με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη. Που ήμασταν και οι δύο αμίλητες για ένα ολόκληρο χειμώνα! Ας πούμε, οι γερμανοί ηθοποιοί αυτό με το καμαρίνι τους φέρεται αστείο. Ούτε έχουν αγωνία να τους πουν κάτι. Αυτό το ζητιάνεμα ενός μπράβο. Γιατί στην πραγματικότητα τίποτα άλλο δεν θες, από το να σου πει κάποιος πόσο καλός είσαι. Ανώριμο, παιδαριώδες.

Ακολουθείτε κάποια σειρά πράξεων προκειμένου να τελειοποιήσετε έναν ρόλο;

Εξαρτάται από το πλαίσιο. Από το κείμενο, τον σκηνοθέτη, τους ανθρώπους γύρω μου. Δεν πάω με δεδομένα. Ο ρόλος μου είναι οι άλλοι. Ο ρόλος μου είναι ο χώρος, τα αντικείμενα, η σύνδεσή μου με τα άλλα πρόσωπα. Ο ρόλος μου είναι μία σύνθεση από αντιδράσεις. Επομένως, το πώς θα ορίσει μία σύνθεση ο σκηνοθέτης, είναι βασικό. Εγώ πάω όσο πιο άδεια μπορώ. Αν μιλάς για μια προετοιμασία, είναι να αδειάσω όχι να γεμίσω. Έχω κάθε φορά να επεξεργαστώ καινούρια υλικά. Δηλαδή, ο ηθοποιός στην καλλιτεχνική του ζωή μαθαίνει τεχνική σαφώς, και  έχει μαζί του μια βαλίτσα με εργαλεία. Αλλά συχνά, όταν έχει να επεξεργαστεί κάτι καινούριο, απαιτεί να πετάξει τα εργαλεία του στην άκρη και να πιάσει μια πέτρα που θα του δώσουν εκείνη την στιγμή. Η λέξη που είναι απλή μεν, αλλά είναι η δουλειά μας, είναι διαθεσιμότητα. Και το πιο δύσκολο πράγμα είναι να είσαι διαθέσιμος. Και αν η ζωή του καλλιτέχνη είναι ασκητική, τότε  είναι η άσκηση στη διαθεσιμότητα. Το να είσαι ένα σώμα που έχει δυνατότητες είναι εύκολο αλλά το να τα εγκαταλείψεις και να γίνεις διαθέσιμος είναι δύσκολο.

Τι εύχεστε;

Εύχομαι υγεία σε όλο τον κόσμο.

Δημιουργία Video: Filmcat Productions