Τί είναι ο μύθος; Ποια υλικά κουβαλάει μέσα του; Θα έχεις τις απαντήσεις ύστερα από ώρες κουβέντας στην Πρωτογένους με τη σκηνοθέτη Δέσποινα Παναγιωτοπούλου;

Η εξερεύνηση ξεκινάει ανάποδα. Μου ζητάει να της μιλήσω για εμένα.Το τώρα μου στην Αθήνα, τις δράσεις ή τις αντι-δράσεις μου.

Αυτόν τον διαχωρισμό που εγώ κατασκεύασα με ευκολία στο μυαλό μου θα μου τον σχολιάσει «αλλιώς» πολλά λεπτά αργότερα, όταν συζητήσαμε την πιθανότητα ο  αντι-Οιδίποδας να συνυπάρχει με τον Οιδίποδα από το να στέκεται απλώς σχηματικά απέναντί του, μα και τον σκοπό της πολύχρονης έρευνάς της στο πεδίο του μύθου.

«Ο Οιδίποδας μπορεί να γίνει αντι-Οιδίποδας και υποβάλει και τον αντι-Οιδίποδα.Ο δεύτερος δεν θα μπορούσε να υπάρχει χωρίς τον πρώτο. Στη δουλειά μου όμως ούτε αυτό δεν θέλω να υποδείξω. Με ενδιαφέρει να κατορθώσω να διατηρήσω ζεστό το ερωτηματικό που ήδη ο μύθος εμπεριέχει και έχει διαμορφώσει ο Σοφοκλής. Έτσι μόνο τα πράγματα αποκτούν αυτόματα γέφυρες, δημιουργώντας έναν ενοποιημένο χώρο μέσα στον οποίο εσύ μπορείς να υπάρχει ελεύθερα και αυθεντικά».

Φέτος η Δέσποινα παρουσιάζει μια τελετή-παράσταση με τίτλο Sonic Οιδίπους βασισμένη στον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή αλλά και τον anti-Oedipus των Deleuze - Guattari.

Στον πρώτο κύκλο αυτής της δοκιμασίας, έξι καλεσμένοι τη φορά,  θα οδηγηθούν από μια άγνωστη φωνή και έναν ανώνυμο συνοδοιπόρο  σε μια μυθική  διαδρομή στο κέντρο της Αθήνας, αναζητώντας τον απρόοπτο δρόμο, το αποτύπωμα του μυθικού Οιδίποδα  Τυράννου.

Στο αποτύπωμα του αρχαϊκού μύθου και την πρώτη οργανική ύλη που αυτός φέρει, επικεντρώνεται και η πολύχρονη αναζήτηση της δημιουργού.

Στο Sonic Οιδίπους πρωταγωνιστεί η φωνή, η άρθρωση λόγου. Και η Δέσποινα εξηγεί: «Η έρευνα εστιάζει στη φωνή όχι μόνο ως ήχο αλλά ως εργαλείο και στρατηγική για να έρθεις σε επαφή με κάποιον εκεί έξω,να τον πλησιάσεις με ένα τόνο πολύ οικείο. Σε αυτή τη δουλειά μου η φωνή είναι ο μεγάλος μονάρχης, με ξύλινα ίσως πόδια, που καταφέρνει να διαμορφώσει ένα χώρο που γίνεται συλλογικός όταν το “ακούειν”  ενεργοποιείται. Δεν είναι μόνο, λοιπόν, η φωνή αλλά και ο τρόπος που ακούμε, ο τρόπος που επιλέγουμε να διεισδύσουμε στον άλλο με μια απόλυτη δύναμη που ευτυχώς δεν μπορούμε πάντα να ελέγχουμε. Εξάλλου η φωνή, σε αυτή τη δουλειά, είναι μια διαδικασία που δεν σταματά τη στιγμή που παύεις να την ακούς. Με ενδιαφέρει τι την ακολουθεί. Οι υπαινιγμοί και ο απόηχός της».

«Συντήρηση ερωτηματικού και αναζητήσεις σε μια εποχή που οι λύσεις και οι απαντήσεις είναι τόσο δημοφιλείς και απολυταρχικά απαραίτητες;», σκέφτομαι και η Δέσποινα σχεδόν ταυτόχρονα καταθέτει την ελπίδα της για το Sonic Οιδίπους. «Το ωραιότερο πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί είναι οι δικές μου πράξεις και επιλογές να τεθούν σε ένα πεδίο πολιτικής διαπραγμάτευσης, το πολιτικό με την έννοια της πόλεως, του πολίτη που κουβαλάει τη συνείδηση αυτής της ταυτότητας».

Πολιτική. Μια λέξη χιλιοβασανισμένη. Μια ιδέα που σχετίζεται με τον μύθο, πώς, γιατί;

«Η τέχνη και ο μύθος θεωρώ ότι είναι φύσεις πολιτικές, γιατί εμπεριέχουν τη δυνατότητα της ανατροπής. Θα φέρω ως παράδειγμα το θέατρο που έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία του για να μιλήσει για μια άλλη γλώσσα κρυμμένη, ξεχασμένη, απωθημένη, πες το όπως θες. Η δυνατότητα του μοντάζ και χρήσης του χρόνου όπως εσύ θέλεις μέσα στο θέατρο αποτελούν ήδη μια πολιτική κίνηση. Η ευκαιρία να σπάσεις τη γραμμικότητα και να μπεις στο τοπίο του μύθου, ενός βιώματος στο οποίο δεν είσαι απλός παρατηρητής αλλά συμμέτοχος, είναι και μια επαφή με το πρώτο, εκεί όπου το σώμα είναι ελεύθερο και έχει αποτάξει την κατάσταση του εγώ».

Στο σημείο αυτό η συζήτηση επανέρχεται στον μύθο. Την αναρχική του φύση, το πως δεν απαντάει στις συνταγές της γραμμικότητας και της αναπαράστασης. Κάνουμε ένα σύντομο αλλά πυκνό νοηματικά ταξίδι από την πρώτη κουλτούρα που διαμόρφωσε ο άνθρωπος και στο πως το πολιτικό στοιχείο ουσιαστικά αντηχεί το σπάσιμο του γραμμικού τόσο στην τέχνη όσο και στην επιστήμη.

Δύο χώρους που πολλοί αρέσκονται να τοποθετούν σε εχθρικά στρατόπεδα αλλά για την Δέσποινα λειτουργούν σήμερα πιο κοντά από ποτέ.

«Αν πούμε πως η επιστήμη σήμερα προσπαθεί να διευρύνει τις αντιληπτικές μας ικανότητες, η τέχνη έχει τη δυνατότητα να διευρύνει τις αισθητικές αντιλήψεις, να πάει σε περιοχές που είναι ανεξερεύνητες. Η μία τροφοδοτεί την άλλη και διεκδικούν παράλληλα και την ανακάλυψη κλειστών, ίσως επικίνδυνων για κάποιους, χώρων».

Το σώμα και ο χώρος είναι η επόμενη θεματική που ακουμπάμε, όπου η πόλις και ο μύθος, ακόμα και αν εικάσουμε πως το αρχαίο ελληνικό δράμα αποτελεί την αστικοποίηση του τελευταίου, πρωταγωνιστούν και πάλι. Συγκρίνοντας το τότε με το τώρα η Δέσποινα παρατηρεί: « Το σώμα του αρχαίου Έλληνα, για την περίοδο που μιλάμε, ανήκε πρώτα στην πόλη και μετά στο σπίτι του. Δηλαδή η ύπαρξή του ήταν δοσμένη πρώτα στο σύνολο. Το “ιδιωτεύειν” ήταν μια άλλη ιστορία. Σήμερα είμαστε στην αντίθετη κατάσταση. Ο έξω κόσμος υπάρχει μόνο σε σχέση με το εγώ και τον ιδιωτικό μου χώρο. Διεκδικούμε τον κοινό χώρο σε σχέση με το πως καλύπτει ή μπορεί να καλύψει τις εγωιστικές μας ανάγκες. Για τον άνθρωπο τότε, δεν υπήρχε στη σκέψη του ότι δεν θα συμμετείχε σε συλλογικές διαδικασίες. Μία από αυτές ήταν και το θέατρο. Ο συλλογικός χώροςκαι η συλλογική φωνή που εξερευνώ και με το Sonic Οιδίπους ακουμπάει αυτήν την ανάγκη συνεύρεσης που κουβαλάει και ένα οξύμωρο σχήμα αν θες, όταν εμείς οι ίδιοι βλέπουμε και διαχειριζόμαστε τον έξω χώρο ως οριοθετούμενη αντανάκλαση του ιδιωτικού. Τουλάχιστον πέρα από αυτήν την παγίδα, συνεχίζει να υπάρχει μια αγωνία να δούμε τον έξω χώρο αλλιώς».

Η Δέσποινα έχει ταξιδέψει και συνεργαστεί με σημαντικούς ανθρώπους του θεατρικού χώρου που εκτιμά και κρατά μέσα της με μια σπάνια ευλάβεια και για αυτό το λόγο δεν θα αναφέρω τα διαφορετικά ονόματα και τους τόπους που μπορούν να γεμίσουν με θαυμαστικά το μυαλό του αναγνώστη. Εξάλλου, κατά τη συνάντησή μας μου έγινε σαφές πως αγαπημένο σημείο στίξης της είναι το ερωτηματικό. Όχι όμως σύμφωνα με το ομφαλοσκοπικό σχήμα «η τέχνη για την τέχνη» αλλά ως αποτέλεσμα μιας βαθιά προσωπικής αναζήτησης. Όταν επιλέγει να κολλήσει λεκτικά το «πρέπει» δίπλα στο «να αμφισβητούμε» δεν υπογραμμίζει την πρακτική κάποιου παρωπιδικού δόγματος αλλά μια φυσική κατάσταση που μπορεί να εκθέσει και κατ’επέκταση να απελευθερώσει, να συμπεριλάβει.

Ανά τακτά χρονικά διαστήματα μου μιλά για την αγάπη της στην αρχαιολογία και πως σε συνδυασμό με την ιστορία της τέχνης μπορεί να μας μιλήσει για τον τρόπο που ο μύθος πάντα αντανακλούσε τη «διάθεση του ανθρώπου να εξευμενίσει το θείο και να επιβιώσει».

Εκεί, στην οδό Πρωτογένους λοιπόν, δρόμο που πήρε το όνομά του από τον αρχαίο Έλληνα ζωγράφο και γλύπτη, η Δέσποινα μοιράστηκε τις δικές της πινελιές σε έναν καμβά δομής και ευαισθησίας, προσθέτοντας ένα ερωτηματικό δίπλα στο δικό μου.

«Τί θα γινόταν αν ανακαλύπταμε ότι ο πρωτόγονος άνθρωπος αντιμετώπιζε με μεγαλύτερο σεβασμό την ανθρώπινη ύπαρξη από ότι εμείς σήμερα»;

Και να η ρωγμή. Να και το σπάσιμο της γραμμικότητας. Και ο Οιδίποδας γίνεται σαν το κύκλο. Σημείο ταυτόχρονου τέλους και αρχής.

Sonic  Οιδίπους - μια τελετή

all we have is a voice

βασισμένο  στον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή και στον Anti-Οedipus  των Deleuze- Guattari

τόπος συνάντησης στο κέντρο της πλατείας  Συντάγματος

Σάββατο 15 Νοεμβρίου στις 20.00

Κυριακή 16 Νοεμβρίου στις 15.00

Δευτερα 17 Νοεμβρίου στις  20.00

 περιορισμένος αριθμός συμμετοχής  αναφέρεται σε 6 άτομα κάθε φορά

κρατήσεις συμμετοχής   με mail   στο  awakenigathens@gmail.com η  στο 6977139199

Σύλληψη – Χορογραφία:   Δέσποινα  Παναγιωτοπούλου

Καλλιτεχνική συνεργασία:   Γιώργος  Δάμπασης

Ηχητικό τοπίο – Φωνές:    Λουκία Μιχαλοπούλου, Δέσποινα Παναγιωτοπούλου

Χώρος:   Γιώργος  Δάμπασης

Με τη συμμετοχή 6 φίλων-καλλιτεχνών ως συνοδών

Παραγωγή:    Javier  Munoz Rodriguez

Γραφιστική βοήθεια:   Βασίλης Νούλας