Η Λεία Βιτάλη είναι μια αγωνίστρια θα μου επιτρέψετε να πω της σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας. Δεν προσφέρει μόνο γράφοντας μερικά από τα σημαντικότερα έργα της σύγχρονης ελληνικής παραγωγής αλλά παράλληλα εργάζεται με συνέπεια και επιμονή για την άνθιση του ελληνικού θεάτρου. Έχει θέσει ως βασική της προτεραιότητα τη συνολική ανάδειξη και προώθηση του σύγχρονου ελληνικού έργου. Η ίδια εμπνεύστηκε, οργάνωσε και διηύθυνε με μεγάλο προσωπικό κόστος επί σειρά ετών το φεστιβάλ διαρκείας σύγχρονου νεοελληνικού έργου του 21ου αιώνα όπου έργα της πρόσφατης δραματουργικής μας εσοδείας παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στο κοινό, με επαγγελματικές

συνθήκες και σε κανονική παράσταση. Μια εξαιρετική πρωτοβουλία που προκύπτει από την κατανόηση της μεγάλης ανάγκης που έχουν οι συγγραφείς να δουν τα έργα τους επί σκηνής, να δοκιμαστούν και να κριθούν για να μπορέσουν να προχωρήσουν αλλά ταυτόχρονα και από την επιθυμία να αναδειχθεί το σύγχρονο ελληνικό έργο και να αποδείξει πως πρέπει να είναι επί σκηνής πολεμώντας αγκυλώσεις και προκαταλήψεις.

Ως θεατρική συγγραφέας συμπληρώνει φέτος 30 χρόνια αδιάλλειπτης παρουσίας. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες φωνές που διαθέτουμε στο θέατρο με πολύ έντονο προσωπικό στίγμα. Συγγραφέας της εποχής της με οξύτατη ματιά και αιχμηρή φωνή, πολυβραβευμένη, με έντονη παρουσία στην ελληνική σκηνή και διακρίσεις στην Ευρώπη βρίσκεται με τα έργα της σε έναν ανοιχτό διάλογο με άλλα θεατρικά κείμενα και συγγραφείς, με ποικίλες θεματικές και με το βλέμμα της και την προσοχή της στραμμένα στο παρόν. Η ίδια δεν διστάζει να αναλάβει ενίοτε και τον ρόλο του σκηνοθέτη για τα έργα της ουσιαστικά εξελίσσοντάς τα επί σκηνής αντιμαχόμενη μια ακόμη προκατάληψη.

Στο κέντρο της δραματουργίας της βρίσκεται ο σύγχρονος άνθρωπος και η ψυχολογία του, πάντα όπως σε συνάρτηση με τον κοινωνικό και ως επέκταση και με το πολιτικό του περίγυρο. Ο άνθρωπος - ανεξάρτητα από την κοινωνική του τάξη και τις καταβολές του - εκτεθειμένος στις ανασφάλειες, τις αγωνίες και τις φοβίες του, τα θέλω και τα πρέπει του, ευάλωτος και θηριώδης μαζί. Το παρελθόν ως επί το πλείστον καταδιώκει τους ήρωές της που αγωνίζονται για να υπάρξουν σε μια ζωή γεμάτη κινδύνους. Μέσα από αυτήν την αγωνιώδη και επώδυνη διαδικασία για απελευθέρωση και αναγέννηση οι ήρωές της καταλήγουν ακόμα πιο σκληροί, ακόμα πιο ψυχροί και αποξενωμένοι, πιο αδίστακτοι και πιο απάνθρωποι.

Ακροβατούν ανάμεσα στο δίπολο της ανασφάλειας και της ασφάλειας: Υλικής, πρακτικής, οικονομικής, συναισθηματικής, ερωτικής. Αυτό μεταφράζεται ανάλογα σε αγωνία για καριέρα, για χρήμα, για εξουσία, για αποδοχή, για αγάπη, για ειλικρίνεια ή για έρωτα. Αναζητούν έναν «ασφαλή» τόπο όπου θα μπορούν να ζήσουν αποδεχόμενοι οι ίδιοι τον εαυτό τους ενώ ταυτόχρονα θα επιτύχουν την αποδοχή του κοινωνικού τους περίγυρου. Όλοι τους μάχονται μέχρι τελικής πτώσης με σκοπό την αποδοχή του ενός από τον άλλο και την επιβεβαίωση της εξουσίας τους. Λέει χαρακτηριστικά ο Αντώνης στο Γεύμα, όπου τα πρόσωπα κατασπαράζουν το ένα το άλλο ανελέητα: «Γιατί να διαπραγματευτώ κάτι αν έχω τη δύναμη να το πάρω;»

Ουσιαστικά όμως, η μεγάλη μάχη δίνεται με αντίπαλο τον ίδιο τους τον εαυτό:το ανικανοποίητο Εγώ τους που προσπαθεί να επαναπροσδιοριστεί στο σύνολο των νέων συνθηκών. Σε αυτόν τον ατέρμονο αγώνα δεν υπάρχει συνταγή για την κατάκτηση της ευτυχίας. Δεν υπάρχει συνταγή για τη ζωή.

Το βασικό ερώτημα που επανέρχεται σταθερά και διατρέχει τη δραματουργία της Βιτάλη είναι το εξής: «Μ’ αγαπάς;». Ο κόσμος που αναδύεται μέσα από τα θεατρικά έργα της Λείας Βιτάλη είναι ένας κόσμος αρνητικός που φέρει στην πλάτη του λάθη, απογοητεύσεις, ατυχείς συγκυρίες, ανταγωνισμούς και ανασφάλειες όμως δεν είναι αποκρουστικός. Υπάρχουν πάντα ρωγμές από όπου ξεπροβάλλει φως.

Η δραματουργία της Λείας Βιτάλη είναι γεμάτη εκκρεμότητες και επιθυμίες που δεν προλαβαίνουν να εκπληρωθούν. Ερωτικά τρίγωνα, αγώνες μέχρι τελικής πτώσης, αδιέξοδοι έρωτες που «τιμολογούνται» ανάλογα με το συμφέρον. Ένα παρελθόν που στοιχειώνει το παρόν και το περιορίζει. Μύθοι του παρελθόντος που έρχονται να σφραγίσουν το παρόν.

Στον τρίτο και τελευταίο τόμο με τα θεατρικά της έργα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αιγόκερως περιλαμβάνονται τα τρία πρόσφατά έργα της, που ήδη δοκιμάστηκαν με επιτυχία στη σκηνή: ο Ένατος Γάμος ένας λοξός και τολμηρός μονόλογος της Κλαίρης Τσαχανασιάν, του απόλυτου σύμβολου της ωμότητας και της σκληρότητας του σύγχρονου κόσμου, δηλαδή της Γηραιάς Κυρίας του Ντύρενματ, το Ζειμπέκικο, ένας ύμνος για την αδέσμευτη λαϊκή ψυχή και τη δύναμή της και το Νύχτα στην Εθνική όπου θίγεται το πρόβλημα της μετανάστευσης αλλά και το διαχρονικότερο, όπως επισήμανε ο καθηγητής Δημήτρης Τσατσούλης, του εισβολέα - ανατροπέα. Τρία έργα που έρχονται να δικαιώσουν τη θέση της ότι ο συγγραφέας δεν μπορεί να ζει ξεκομένος από την εποχή του και την κατατάσουν σε εκείνους τους δραματουργούς που θέτουν τον εαυτό τους συνειδητά σε μια απόσταση προκειμένου να έχουν μια καθαρή ματιά που θα τους επιτρέψει μια κριτική γραφή.

Ομιλία που πραγματοποιήθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου Απάντα τα Θεατρικά της Λείας Βιτάλη, τόμος Γ' από τις εκδόσεις Αιγόκερως στο πλαίσιο του 47ου Φεστιβάλ Βιβλίου 2018 (Σκηνή Οδυσσέας Ελύτης) στο Ζάππειο, το Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου 2018.